Michał Rostok: Rozdźěl mjez wersijomaj

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
wotkaz4
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Rjadka 1:
[[Dataja:Michał Rostok.JPG|thumb|upright|Michał Rostok]]
 
'''Michał Rostok''' (* [[21. apryla]] [[1821]] w [[Bělšecy|Bělšecach]], † [[17. septembra]] [[1893]] w [[Huska|Husce]]) běše [[Serbja|serbski]] wučer, botanikar a [[entomolog]],. kižWón płaći jako jedyn z najwuznamnišich serbskich přirodospytnikow.
 
== Žiwjenje ==
Narodźi so jako syn Bělšečanskeho chěžkarja-krawca a dźěłaše po zakónčenju [[Krajnostawski wučerski seminar|wučerskeho seminara]] w [[Budyšin]]je najprjedy jako pomocny wučer w [[Hodźij]]u (1841–44) a potom hač do wuměnka w lěće 1884 jako wučer w [[Drječin]]je pod [[Pichow]]om. Poslednje lěta swojeho žiwjenja bydleše w [[Huska|Husce]], hdźež bu tež pochowany.
Narodźi so jako syn Bělšečanskeho chěžkarja a wjesneho krawca a chodźeše w [[Budestecy|Budestecach]] do ludoweje šule. Wot 1837 da so při [[Krajnostawski wučerski seminar|Krajnostawskim wučerskim seminarje]] w [[Budyšin]]je na wučerja wukubłać, hdźež běchu mjez sobušulerjemi mjez druhim [[Korla Awgust Kocor|Kocor]], [[Jan Wjela-Radyserb|Wjela-Radyserb]] a [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]]. Po zakónčenju seminara dźěłaše wot 1841 najprjedy jako pomocny wučer w [[Hodźij]]u a wot 1844 hač do wuměnka w lěće 1884 jako wučer w [[Drječin]]je pod [[Pichow]]om. Poslednje lěta swojeho žiwjenja bydleše w [[Huska|Husce]]. Jeho row z wobnowjenym narownym pomnikom nadeńdźe so na tamnišim kěrchowje. W Drječinje je wjesny puć po Rostoku pomjenowany, nimo toho steji na Pichowje wopomnjenski kamjeń za njeho.
 
== Skutkowanje ==
W cyłku wozjewi Rostok 68 wědomostnych dźěłow w serbskej a jednaće w němskej rěči, mjez druhim w fachowym časopisu „Berliner Entomologische Zeitschrift“. Zdobom płaći jako stworićel serbskeje přirodowědneje terminologije, kotruž wozjewješe we wjele nastawkach w ''[[Časopis Maćicy Serbskeje|Časopisu Maćicy Serbskeje]]''.
Hižo jako seminarist zaběraše so Michał Rostok z přirodu, wosebje w hornjołužiskich horach kołowokoło Wulkeho Pichowa. Wučerske městno w Drječinje zmóžni jemu tež pozdźišo dokładne přepytowanje tutych kónčin nimo poprawneho powołanja. Jeničce na a pod tutej horu namaka Rostok pjatnaće družin ćernjowkow, mjez druhim nowu a wot njeho wopisanu družinu z mjenom [[łužiski ćernjowc]] ''(Rubus lusaticus)''. Nimo toho zběraše ludowu wědu wo rostlinach a wozjewi 1889 spis ''Phanerogamenflora von Bautzen und Umgebung''. Do njeho bě 889 družin „phanerogamow“, kćějatych rostlin, zapisał a k tomu hišće 607 družin „kryptogamow“, ke ko­trymž słušeja [[paproće]], [[mochi]], [[algi]] a [[lišawy]].<ref name="lipič" />
 
[[Dataja:Rostockstein.jpg|mini|upright|Wopomnjenski kamjeń na Pichowje]]
Wuznamne běše tež jeho wědomostne dźěło na polu [[entomologija|entomologije]], potajkim wědomosće wo [[překasancy|překasancach]]. Wuslědki wozjewi mjez druhim w swojim spisu „Neuroptera germanica“ (Sačkokřidłače Němskeje) z lěta 1888. Dalše přirodowědne wozjewjenja Rosto­ka jednaja wo mjetelach, wo ptačkach, wo twarje zwěrjećeho ćěła, wo serbskej coologiji ale tež wo geologiskich mineralnych hromadźenkach a wo planeto­idach.<ref name="lipič" /> Nimo toho zběraše na swojich pućowanjach po hornjołužiskich wjeskach tež tamniše ležownostne mjena a wozjewi je w ''[[Časopis Maćicy Serbskeje|Časopisu Maćicy Serbskeje]]''.<ref>Michał Rostok: ''Ležownostne mjena.'' W: [[Časopis Maćicy Serbskeje|ČMS]] 40 (1887), str. 3–50 ([https://digital.slub-dresden.de/werkansicht/dlf/88289/5/ digitalizat]).</ref>
 
W cyłku wozjewi Rostok 68 wědomostnych dźěłow w serbskej a jednaće w němskej rěči, mjez druhim w fachowym časopisu „Berliner Entomologische Zeitschrift“. Zdobom płaći jako stworićel serbskeje přirodowědneje terminologije, kotruž wozjewješe we wjele nastawkach w ČMS a w pozdźišo wot Wjele zestajenej knize ''[[ČasopisSerbske Maćicyrostlinske Serbskeje|Časopisumjena''.<ref>Jan MaćicyRadyserb-Wjela, Serbskeje[[Matej Urban]]: ''Serbske rostlinske mjena w dwěmaj dźělomaj a sedmjoch stawach po abejcejskim rjedźe; čestny pomnik za serbskeho přirodospytnika njeboh Michała Rostoka.'' Budyšin 1909 ([http://digital.slub-dresden.de/id477082475/5 digitalizat]).</ref>
 
Wědomostnik Rostok korespondowaše z nahladnymi přirodowědnikami swojeho časa, mjez druhim z botanikarjemi Gottlobom Ludwigom Rabenhorstom (Mišno), Ottom Wünschu (Šwikawa) a Wilhelmom Olbersom Focku (Bremen) a z entomologomaj Carlom Schillerom (Drježdźany) a Robertom Mac Lachlanom (London).<ref name="lipič">Konrad Lipič: ''[https://www.serbske-nowiny.de/index.php/hsb/predzenak/wumelstwo-a-kultura/item/56901-micha-rostok-wuznamnyserbski-p-irodospytnik-a-wu-er-by Michał Rostok wuznamny serbski přirodospytnik a wučer był.]'' W: [[Serbske Nowiny|Serbskich Nowinach]] dnja 16. apryla 2021 (Předźenak).</ref>
 
== Literatura ==
* M. Hórnik: ''Nekrolog.'' W: [[Časopis Maćicy Serbskeje|ČMS]] 1894, str. 58–61 ([https://www.serbski-institut.de/mat/dnlarchiv/cms_1894_183.pdf digitalizat jako pdf])
 
== Nóžki ==
<references />
 
== Wotkazy ==
{{Wikisource|Michał Rostok}}
* [httphttps://saebi.isgv.de/biografie/Michael_Rostok_%281821(1821-1893%29) Krótkobiografija] na stronach Sakskeje biografije (serbsce/němsce)
* [httphttps://www.serbski-institut.de/matde/dnlarchiv/rostok_michal_im_ska_462.2606.pdf Zawostajenstwo] Michała Rostoka w Serbskim kulturnym archiwje (pdf-dataja)
* [https://www.serbski-institut.de/de/Naturkundliche-Woerterbuecher-von-Michal-Rostok/ Digitalizaty] Rostokowych rukopisow
* [https://grosspostwitz.de/gemeinde/persoenlichkeiten-der-gemeinde Informacije wo Rostoku] a dalšich serbskich wosobinach Budestečanskeje gmejny na jeje webstronach {{ref-de}}
* [http://www.grosspostwitz.de/rostock.html Vita] {{ref-de}}
 
{{DEFAULTSORT:Rostok, Michal}}
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije