Němsko-Serbske ludowe dźiwadło: Rozdźěl mjez wersijomaj

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
S Kategorija:Dźiwadło bu wotstronjena z HotCat
Rjadka 14:
Pod stupacymi płaćiznami za wudźerženje dźiwadła dyrbjachu akcionarojo dźiwadło 1852 konditorej Tranzschelej předać. Při wšěm jemu pak tež njebě móžno z dźiwadłom wunošnje hospodarić, tak zo dyrbješe město Budyšin dźiwadło pohóršliweho stawa dla 1865 přewzać. Z tym stanje so dźiwadło z ''Budyskim Měšćanskim dźiwadłom''. Na zakładźe iniciatiwy přez měšćanostu [[Konrad Eduard Löhr|Löhra]] (1813–90) so dźiwadło mjez 1868 do 1871 po planach twarskeho direktora města Friedricha Mörbitza přetwari a rozšěri. Dźiwadło skići 480 přihladowarjam městno k sedźenju a 130 městna k staću. Wyši měšćanosta [[Konrad Johannes Kaeubler|dr. Kaeubler]] (1849–1924) zasadźi so 1902 pola sakskeho kralowskeho dwora za přepodaće [[Rietschelowe swisle|Rietschelowych swislow]] do Budyšina, kotrež so do dokónčaceho přetwara dźiwadła 1905/06 eksplicitnje zapřijachu. Tute, wot [[Ernst Rietschel|Ernsta Rietschela]] (1804–1861) za Drježdźanske dwórske dźiwadło (dźensniša Semperowa opera) stworjene swisle, so po jeje wotpalenju 1869 wjace do tamnišeho noweho dźiwadłoweho twarjenja njezapřijachu. Za čas Nacionalsocializma so Měšćanske dźiwadło w Budyšinje na propagandistiske dźiwadło (t. mj. „Grenzlandtheater“) přetwori. Dźiwadło dyrbi z tym wosebje němske wuměłstwo hajić.
 
===Spočatki serbskeho dźiwadłodźiwadła===
Z činohru „Rohowin Štyrirohač” wotmě so [[2. oktobra]] [[1862]] prěnje serbske dźiwadłowe předstajenje w Budyskim hosćencu ''K złotej krónje''.<ref>Jan Ćěsla: ''Rohowin Štyrirohač.'' (Předsłowo k předstajenju wot Jakuba Buka.) W: ''Časopis Towaŕstwa Maćicy Serbskeje.'' Zwjazk 15 (1862), čo. 2, str. 65–86. {{ref-hsb}}</ref> Čěsku wjeselohru Václava Klimenta Klicpery (originalny titul „Rohovín Čtverrohý”) z lěta 1821, kotruž přełoži [[Jan Ćěsla]] hromadźe z [[Pětr Dučman|Pětrom Dučmanom]], předstajichu sobustawojo towarstwa ''Budyska Bjesada''. Mjez nimi běše tež [[Jan Arnošt Smoler]], kotryž hraješe rólu rychtarja.<ref>Rudolf Jenč: ''Stawizny serbskeho pismowstwa: 2. dźěl'' Ludowe nakładnistwo Domowina. Budyšin 1960. str. 140. {{ref-hsb}}</ref> Serbscy studenća přewjedźechu 2. septembra 1877 prěnje serbske dźiwadłowe předstajenje na wsy. Na žurli hosćencarja Hauptmanna w [[Lejno|Lejnje]] hrajachu z němčiny přełoženej wjeselohrě „Susodow skóržba” ([[Jan Kral]] po Roderichu Benedixu (1811–1873)) a „Kak Pětr lěkari” ([[Korla Awgust Fiedler]]). Z dochodami předstajenja podpěrachu studenća ćišć [[Handrij Zejler|Zejlerjowych]] zhromadźenych spisow, kotrež [[Arnošt Muka]] wot lěta 1883 wuda. We [[Wjerbno|Wjerbnje]] hraje so składnostnje 85tych narodnin kejžora Wilhelma I. w lěće 1882 prěnje delnjoserbske dźiwadłowe předstajenje „Božemje serbskich wojakow”, kotrež spisa [[Mato Kosyk]]. W přichodnych lětach slěduja dalše lajkowe předstajenja.
 
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije