Herta Wićazec: Rozdźěl mjez wersijomaj

Herta njeje wosobinski přikład měła, kažkak so serbsce pisa, kaža kak ma serbsku kulturu popěrać,podpěrać -– wóna kaž wjele Serbow nejenjeje wědźała, što je serbska identita. Hakle [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] je Hertuju k tomu inspirował, serbsce pisać, ale najprjedy je so wónawona za němsku literaturu zajimowała a je pilnje němskich klasikarjow studowała a je wšitko přiwzała. Jako młoda šwalča jebě so w lěće 1841 z [[Jan Bohuwěr Mučink|Janom Bohuwěrom Mučinkom]] zeznała, kotryž je so tež z lyriku wuznał a kotryž bě jako młody wučer a jako publicist předměrca znaty, wosebje bě za jeho powučace powědančko „[[Ribowčenjo]]“ z lěta 1849 – jedyn přećel [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinka]] je ju na nje skedźbnił. Wóna je jemu při wuchodźowanju swoje aforizmy a basnje pokazała a wón je ju pozbudźił, serbsce pisać a swoje basnje na [[Serbske Nowiny]] pósłać, ale njeje jasne, hdy je wóna započała, serbsce pisać. Hačrunjež je so Herta Wićazec z [[Jan Arnošt Smoler|Smolerjom]], z Bartkom, z [[Jan Wjela|Radyserbom]] a pozdźišo z [[Michał Hórnik|Hórnikom]] zeznała, a hačrunjež je ju jara inspirowało, hdyž je [[Jan Arnošt Smoler|Smoler]] swoje spěwy na spěwanskim wječoru pola přećelow spěwał, móžemy zwěsćić, zo cyłe dźěło zwisuje ze znajomstwom z [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinkom]]. [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] Tón je samo w swojej knize „[[Boža krasnosć w stwórbi]]“ z lěta 1854 někotre basnje Herty wozjewił.

W cyłku bě wona rjana žona, ale z nohomaj je problem měła, tak zo je wóna chromiła. Dokelž bě jedna noha krótša hač ta druha snadź njeje muža měla, a snano so tohodla [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] z njej njeje ženił. [[JanChcyše Bohuwěr Mučink|Mučink]] jepak hač do kónca žiwjenja chcył z njej w přećelskim kontakće wostać, ale dla jeje problemow z nohomaj, a to je prawdźepodobnje přičina, zo wóna pozdźišo njeje wjace basnjow pisała. Njeje jasne, hač je dla problemow z nohami bolosće měła, w basnjach so jenož aluzija namaka. WothaldajoWothladajo wot [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinka]] je tež [[Jan Arnošt Smoler|Smoler]] ju pozbudźił, dale serbsce pisać, a wóna je dale, jenož z mału přestawku mjez lětami 1851 a 1854, hač do lěta 1859 pisała. Hakle jako so [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] z Julijanu Louisu woženi , je Herta přestała jemu listy pisać a basnjebasnić. pisać Byrnjež poměr z [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinkom]] dramatiski był, čehodlaČehodla je wona napřeco womjelknyła? - [[Jan Wjela|Radyserb]] je na prašenje wotmołwił: dokelž su powědanja eksistowali, zo je sej ze swojimi spěwami chcyła muža popadnyć,, ale [[Jan Wjela|Radyserb]] je nas tež dopomnił, zo je dale pisała:, mjenujcy němske basnje a aforizmy za sekle za narownena wěncynarownych wěncach za přiwuznych a znatych, ale wona njeje swoje basnje wozjewiła. W cyłku njemožeš so Herće bližić bez informacije wo [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinku]].

[[Jan Ceśli]] je pozdźišo wo Herće Wićazec a wo [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinku]] w swojej antologiji pisał: „Herta a Horisław“ (Horisław jebě Mučinkowy pseudonym [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinka]]). Wo kóncu jeje žiwjenja njewěmy wjele, jenož zo je so woporniwje wo chorych starała a zo je hač k swojej smjerći w měrcu lěta 1885 w Budyšinje bydliła. [[JanMučinkej Bohuwěr Mučink|Mučink]] je jedynbě měsac před swojej smjerću listy na nju přepodał,wróćo dał a wón njeje je zničił abo zhubił, hačrunjež bě sej wona přała, zo so listy spala.