Wersija wot 28. februara 2014, 20:18 wobdźěłać J budissin (diskusija \| přinoški) Administratorojo 55.992 Bearbeitungen SKeine Bearbeitungszusammenfassung ← Předchadna změna		Wersija wot 29. měrca 2015, 00:50 wobdźěłać cofnyć Mikławš (diskusija \| přinoški) 1.996 Bearbeitungen dodawk, stilowe polěpšenja Přichodna změna →
Rjadka 1: [[Dataja:Ticinius.jpg\|thumb\|Jakub Xaver Ticin (1656–1693)]] ~~{{Infokašćik spisowaćel~~ '''Jakub Xaver Ticin''' SJ<ref group="A">Skrótšenka jezuitskeho rjadu, ''Societas Jesu''.</ref> ({{wrěči\|la}} tež ''Jacobus Xaverius Ticinus''; * [[1. awgusta]] [[1656]] w [[Kulow\|Kulowje]]; † [[17. apryla]] [[1693]] před [[Běłohród\|Běłohrodom]]) bě [[jezuit\|jezuitski rjadnik]], serbski gramatikar, sobuzałožer spisowneje rěče a nabožneho pismowstwa katolskich [[Serbja\|Serbow]]. Wón wuda 1679 prěnju ćišćanu hornjoserbsku gramatiku. ~~\| mjeno = Jakub Ticin~~ ~~\| wobraz = Ticinius.jpg~~ ~~\| wulkosć wobraza = 250px~~ ~~\| wopis = Ticinus na tehdyšim wobrazu~~ ~~\| datum narodźenja = [[1. awgusta]] [[1656]]~~ ~~\| městno narodźenja = [[Kulow]]~~ ~~\| datum smjerće = [[17. apryla]] [[1693]]~~ ~~\| městno smjerće = [[Běłohród]]~~ }} ==Žiwjenje a skutkowanje== '''Jakub Ticin''' (* [[1. awgusta]] [[1656]] w [[Kulow\|Kulowje]]; † [[17. apryla]] [[1693]] w [[Běłohród\|Běłohródźe]]) bě serbski [[jezuit]] a rěčespytnik. Wón bě spisar prěnjeje hornjoserbskeje gramatiki a załožer nabožneho pismowstwa katolskich [[Serbja\|Serbow]]. Jakub Xaver Ticin narodźi so 1656 jako syn kopornika w Kulowje. Po wukubłanju na šuli [[Budyšin\|Budyskeho]] tachantstwa, poda so Ticin do Čěskeje a zastupi 1673 w [[Praha\|Praze]] do rjadu Jezuitow. W lětomaj 1678 a 1679 studowaše wón filozofiju w [[Nysa (Šleska)\|Nysy]] w [[Šleska\|Šleskej]] a wot 1679 do 1682 w Praze. Po tym skutkowaše wón jako wučer w Nysy (1682–84), Praze (wot 1684) a [[Chomutov]]je (wot 1691), poda so pak zdobom tež na wšelake pućowanja do [[Łužica\|Łužicy]] a [[Róžant]]a (1689) abo do klóštra w [[Osek]]u. Ticin zemrě za čas [[Turkowske wójny\|Turkowskich wójnow]], na kotrychž so jako pólny kapłan we wójsku prynca [[Eugen von Savoyen\|Eugena]] (1663–1736) wobdźěli, před Běłohrodom na sćěhach chorosće. Ze spisom ''Principia Linguae Wendicae'' wuda Ticin 1679 prěnju hornjoserbsku ćišćanu gramatiku w Praze, w kotrejž so přiwuznosće dla přewažnje na čěsku ortografiju zepěra a so z tym mjez druhim na ideje [[Matej Dubraw\|Mateja Dubrawa]] (1653–1684) z Kulowa poćahowaše. Wón přełoži katechizm Kanizija do serbšćiny (Praha 1685) a wuda 1692 z ''Epitome Historiae Rosenthalensis'' stawizny hnadowneho města Róžanta, z kotrychž nimo awtobiografiskeho tež wobšěrne listowanje z druhimi serbskimi duchownymi kaž [[Franc Jurij Zynda\|Francom Jurjom Zyndu]] (1652–1706) a [[Hodan Hawštyn Hałš\|Hodanom Hawštynomm Hałšom]] (1640–1703) wuchadźa. Ze spisom spěchowaše Ticin putnikowanje k tamnišej postawje swjateje Marije, k ''Našej lubej knjeni z lipy'', štož bě za čas nabožneho konstituowanja wažna kótwica katolskeje a serbskeje identity w přewažnje protestantiskej [[Hornja Łužica\|Hornjej Łužicy]]. Po wukubłanju na šuli [[Budyšin\|Budyskeho]] tachantstwa dźěše Ticin do Čěskeje, přistupi rjedźe jezuitow a započina studij na uniwersiće w [[Praha\|Praze]]. Nimo jeho měšniskeho zastojnstwa zaběra wón so z wědomostnymi studijami k słówjanskim rěčam. Zakład jeho dźěła běše jemu wužiwany, serbski dialekt z Kulowa. ==Počesćowanja== We Łužicy spěchowaše Ticin putnikowanje do [[Róžant\|Róžanta]] a spisa [[1692]] rozprawu wo z Róžećanskej Marijinej postawu zwjazanynmi legendami a nałožkami. W lěće 1693 zemrě wón na chorosći we wónje [[Turkowska\|Turkow]] blisko Běłohroda, w kotrymž je so jako kapłan we wójsku princa Eugena wobdźělił. [[W lěće 1994]] so ~~městno~~naměsto w Kulowje po ~~nim~~Ticinu pomjenowa.▼ == ~~Spisy~~Spisaj ==▼ ▲[[1994]] so městno w Kulowje po nim pomjenowa. * ''Principia linguae wendicae quam aliqui wandalicam vocant.'' Praha 1679. (~~Jako~~ nowoćišć, wudaty wot [[Frido Michałk\|Frida Michałka]], Budyšin 1985).▼ * ''Epitome Historiae Rosenthalensis, sive Compendiaria Narratio de Origine, ac Cultu pervetustae BV Mariae Statuae, in Pago Rosenthal Lusatiae superioris.'' Praha 1692.▼ ▲== Spisy == ▲Principia linguae wendicae quam aliqui wandalicam vocant. Praha 1679 (Jako nowoćišć wudaty wot [[Frido Michałk\|Frida Michałka]], Budyšin 1985). ▲ Epitome Historiae Rosenthalensis, sive Compendiaria Narratio de Origine, ac Cultu pervetustae BV Mariae Statuae, in Pago Rosenthal Lusatiae superioris. Praha 1692. == Žórła == * Sonja Wölke: ''Die Anfänge der sorbische Grammatikschreibung.'' InW: ''Zeitschrift für Slawistik'' 43 (1998), Sstr. ~~286-293~~286–293.▼ [[Alfons Frencl]]: Podłu klóšterskeje wody (1986), (2. přehladany a změnjeny nakład), str. 10 {{Nbs\|Mł\|Ticin, Jakub Xaver\|569}} ▲Sonja Wölke: Die Anfänge der sorbische Grammatikschreibung. In: Zeitschrift für Slawistik 43(1998), S. 286-293. *Handrij Dučman: ''Pismowstwo katholskich Serbow.'' Smoler a Pjech, Budyšin 1869, str. 69sl. {{ref-hsb}} ==Přispomnjenje== <references group="A" /> {{DEFAULTSORT:Ticin, Jakub}} Zeile 30 ⟶ 26: [[Kategorija:Serb]] [[Kategorija:Duchowny]] [[Kategorija:Wučer]] [[Kategorija:Rěčespytnik]] [[Kategorija:Rodź. 1656]]

Jakub Ticin: Rozdźěl mjez wersijomaj