Prěnja swětowa wójna: Rozdźěl mjez wersijomaj

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Mikławš (diskusija | přinoški)
přełožk dźěla němskeje Wikipedije
Mikławš (diskusija | přinoški)
dodawk
Rjadka 16:
Ruski wustup z wójnskeho jednanja po separatnym měrje z [[Bolšewizm|Bolšewikami]] zmóžni drje ofensiwu Němskeje w nalěću 1918, ale tež tuta zwosta na kóncu bjez wuspěcha. Falowace zastaranje přez britisku [[mórsku blokadu]], rozpad zwjazkarjow a wuwiće na zapadnej fronće za čas [[Stodnjowska ofewnsiwa|stodnjowskeje ofensiwy]] aliěrowanych wjedźeše k posudźowanju němskeje wojerskeho wjednistwa, zo bu němska fronta njedźeržomna. Dnja 29. septembra 1918 informowaše [[Najwyše wójskowe wjednistwo]] přećiwo wšěm dotalnym wozjewjenjam [[Němski kejžor|němskeho kejžora]] a knježerstwo wo bjezwuhladnym połoženju wójska a sebi přez [[Erich Ludendorff|Ericha Ludendorffa]] ultimatiwnje žadaše přiměrske jednanja přewzać. Mócnarski kancler [[Max von Baden]] poprosy 4./5. oktobra 1918 aliěrowanych wo přiměr. Z flotowym rozkazom wot 24. oktobra 1918 chce mórske wójnske wjednistwo w zmysle „čestneje smjerće“ dotal wobeńdźenu rozsudnu bitwu z britiskej [[Grand Fleet]] pytać, zbudźi pak spjećowanje namórnikow, kotřiž w přiběracej ličbje přikazy zapowědźa a jako sćěh [[Nowemberska rewolucija|Nowembersku rewoluciju]] wubudźa. Dnja 11. nowembra 1918 naby [[Přiměr w Compiègne (1918)|přiměr w Compiègne]] płaćiwosć. Měrowe wuměnjenja so w lětach 1919 do 1923 w [[Pariske předměšćanske zrěčenja|Pariskich předměšćanskich zrěčenjach]], do kotrychž tež [[Versailleske zrěčenje]] liči postajowachu. Přěhrawarske mocy móžachu jeničce Bołharsku konstituciju dowójnskeho časa zdźeržeć, Osmaniske mócnarstwo a Rakusko-Wuherska rozpadnyštaj, w Ruskej so carstwo powali, w Němskej kejžorstwo.
 
Prěnja swětowa wójna tworješe zakład za [[fašizm]] w Italskej kaž tež [[nacionalsocializm]] w Němskej, bu z tym pak tež k předchadnikej [[Druha swětowa wójna|Druheje swětoweje wójnje]]. Zasudźenjow, kotrež Prěnja swětowa wójna budźeše, a sćěhow hač do najmłódšeje zašłosće dla płaći wona jako „prakatastrofa 20. lětstotka“. Z njej skónči so [[imperializm|doba (wysokeho-) imperializma]] a započinaše so hač do dźensnišeho trajace rozestajenje prašenja [[wójnska wina|wójnskeje winy]]. Tež na kulturnym polu twori Prěnja swětowa wójna cezuru. [[Erich Maria Remarque|Remarqueowe]] wjelekróć wuznamjenjene [[Im Westen nichts Neues|frontowe dožiwjenja]] w zakopach, mrěće masow a nuzowy přewrót wšědneho dnja tež ciwilneho wobydlerstwa změni měritka a perspektiwy wuměłcow a spisowaćelow nic jenož w porewolucionarnych towaršnosćach [[Sowjetski zwjazk|Sowjetskeho zwjazka]] a [[Weimarska republika|Weimarkseje republiki]].
 
Ze [[Serbja|serbskich]] kulturnych prócowarjow padnychu mjez druhim [[Jan Rječka]], [[Franc Kral|Franc Kral-Rachlowc]] a, [[Hajno Jordan]] a [[Jurij Delenk]].
 
==Wotkaz==
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije