Wersija wot 11. měrca 2013, 14:26 wobdźěłać Legobot (diskusija \| přinoški) 8.861 Bearbeitungen S Bot: Migrating 7 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q163009 (translate me) ← Předchadna změna		Wersija wot 30. decembra 2013, 21:58 wobdźěłać cofnyć J budissin (diskusija \| přinoški) Administratorojo 55.992 Bearbeitungen Keine Bearbeitungszusammenfassung Přichodna změna →
Rjadka 5: Łužiske hory su najwjetša [[Granit\|granitowa]] kónčina w srjedźnej Europje. Tuta saha tež hišće dźensa hač do pólskeho teritorija Hornjeje Łužicy na wuchod wot [[Łužiska Nysa\|Łužiskeje Nysy]]. Byrnjež kamjenizny poprawom geologisce [[granodiorit]]y byli, je so tola pomjenowanje Łužiski granit zadomił. Wottwarjowachu a wottwarjuja so jón we wjacorych skałach a su jako přirodne dźěłowizny daloko rozšěrjne. Jasnje młódše hač granity su zbytki staršich wulkanow z [[tercier]]a. Dołhi rjećaz wulkaniskich horow wot [[Čěske Srjedźohoriny\|Čěskich Srjedźohorin]] přez [[Łužiske horiny]] pokročuje so we Łužiskich horach hač k [[Łužiska Nysa\|Łužiskej Nysy]]. Tajke [[bazalt]]owe hory su na př. [[Kotmar]], [[Lubijska hora]] a [[~~Landeskrone~~Sedło (hora)\|Sedło]]. Najwuznamniše geologiske [[dislokacija\|dislokaciske]] pasmo je [[Łužiske přesunjenje]], při tutym [[přesunjenje (geologija)\|přesunjenju]] je so granitowa plečica Łužicy nad [[pěskowc]] na juhu sunyła. [[Hórnistowo\|Hórnistwowe]] pospyty we Łužiskich horach běchu njedostatka na [[ruda]]ch dla mało wuspěšne. Město toho bě tuta kónčina něhdy centrum granitoweje industrije w Němskej. We formje plesternakow, chódnikowych plečicow, płotowych stołpow, elementow fasadow a m.w. so tutón material w cyłkownym srjedźoněmskim rumje namaka. == Topografiske wopisanje == Powjerchowe formy su jasnje rozčłonkowane. Łužiske hory zestajeja so z třoch hórskich pasmow, kotrež běža wot wuchoda do zapada. Mjez nimi ležetej dwě šěrokej dólnej wani. ''Najsewjerniši hórski rjećaz'' stupa nahle z Łužiskich honow horje. Najmarkantniše hory wot wuchoda do zapada su [[~~Hochstein~~Rubježny hród]] pola [[Dažink]]a (541 m), [[Čornobóh]] (556 m), [[Lubin (Łužiske hory)\|Lubin]] (432 m), [[Mnišonc (hora)\|Mnišonc]] (447m), [[Wulki Pichow]] (499 m), [[Honak]] (němsce: ''Hoher Hahn'') pola [[Trjechow]]a (446 m) a [[Pinč]] (němsce ''Klosterberg'') pola [[Zemicy-Tumicy\|Zemic-Tumic]] (394 m). Na juhu wot ~~toho~~jich leža w dólnej wani: [[Kumwałd]], [[Wjelećin]] a [[Wjazońca (gmejna)\|Wjazońca]]. ''Druhi hórski rjećaz'' rozpřestrěwa so wot [[Běłobóh\|Běłoboha]] (499 m) přez [[Pikowska hora\|Pikowsku horu]] (486 m), [[~~Kälbersteine~~Chołmy]] (487 m), [[Weifaer Höhe]] (505 m) do [[Sokolnik]]a, kotryž je z 589 mmetrami najwyše wuhorbjenje Łužiskich hór. Na juhu wot tutoho hórskeho rjećaza leža zaso w dole: [[Nowosólc-Hródk]], [[Wopaka]], [[Hołbin]], [[Załom nad Sprjewju]] a [[Wołbramecy]]. ''Třeći hórski ~~hrjebjeń~~rjećaz'' twori zdźěla statnu mjezu z [[Čěska\|Čěskej]] a započina so při [[Kotmar]]ju (583 m), ~~pokročuje so~~pokroči přez [[Schlechteberg]] (486 m), [[Taubenberg]] (458 m), Brandbusch (443 m), Hutberg pola Wołbramec (503 m), Hoher Hahn pola [[Neustadt inw ~~Sachsen~~Sakskej\|Langburkersdorfa]] (528 m) hač k [[Unger]]ej (538 m). [[Dataja:Doberschau 2012-09-02-0413.jpg\|thumb\|Sprjewja pola [[Dobruša\|Dobruše]] [[Hohwald (lěs)\|Hohwald]], ze swojimaj wjerškomaj [[Sokolnik]] a Hoher Hahn pola Langburkersdorfa, je najwjetše zwisowace lěsnišćo (na 30 km²) we Łužiskich horach, tu pada tež najwjace spadkow a w zymje su tu ~~najwjětše~~najwjetše sněhowe wysokosće tuteje kónčiny. Hłowna rěka we Łužiskich horach je [[Sprjewja]], ~~wužórła~~kotraž so pod Kotmarjom wužórli a ~~běži~~ najprjedy wot wuchoda do zapada přez [[Habrachćicy]], Nowosólc-Hródk, Hołbin hač do ~~Załoma~~Załomja běži. Wottud wobroća so na sewjer a twori mjez ~~Kälbersteinami~~Chołmami a Weifaer Höhe pola [[Šěrachow]]a jako šumjaca horinska rěka wuski předrjeńčny doł přez srjedźny hórski rjećaz. W meandrach přeprěkuje potom sewjernu dólnu wanju pola [[Korzym]]a, [[~~Budestecy~~Rozwodecy\|Rozwodec]] a [[Jiłocy\|Jiłoc]]. Tu so w šěršim dole předrěw přez sewjerny hórski rjećaz započina, a skónčnje docpěwa [[Budyšin]]. Doły Łužiskich hór a južneje Hornjeje Łužicy su husće wobsydlene a zatwarjene. Hdyž so wot Wjazońcy po [[zwjazkowa dróha 98\|B98]] a [[zwjazkowa dróha 96\|B96]] přez doły do [[Žitawa\|Žitawy]] jědźe, da wostawaš na něhdźe 60 km dołhej čarje faktisce stajnje w zwisowacym sydlišću, dokelž tu sydlišća kaž na parlowu šnóru stykane leža a jedne do druheho přechadźa. Łužiske hory su tež hłowna kónčina Hornjołužiskeje narěče z typiskim jazykowym ''Rrr'', praja, zo ludźo maja ''"a Radl a dr Gurgl"'' (serbsce ''koło w kyrku'') a tu je tohorunja wjele [[chěža ze stołom\|chěžow ze stołom]] -– domy, kotrež [[Słowjenjo\|~~słowjenske~~słowjanske]] [[Kładźita chěza\|kładźite twarstwo]] a němske [[Tykowana chěža\|tykowane twarstwo]] w sebi ~~zjednoćuja~~zjednoćeja. {{Nawigaciska lajsta Němske srjedźne horiny}}

Łužiske hory: Rozdźěl mjez wersijomaj