Herta Wićazec: Rozdźěl mjez wersijomaj

 

 

 

Herta njeje wosobinski přikład měła, kaž pisać serbsce, kaž serbsku kulturu popěrać, - wóna jak wjele Serbow neje znała, što je serbska identita. Hakle [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] je Hertu pisać serbsce inspirował, ale najprjedy wóna je němsku literaturu zajimowała a je pilnje němske klasikary studowała a je wšitko přiwzała. Jako młoda šwalča je w lěće 1841 z [[Jan Bohuwěr Mučink|Janom Bohuwěrom Mučinkom]] zeznała, kotry je tež so z lyriku wuznał a kotry był jako młody wučer a jako publicist předměrca znaty, wosebje był za jeho powučite powědančko „Ribowčenjo“ z lěta 1849 znaty – jadyn přećel [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinka]] je wón na njej skedźbnił. Wóna je jemu jeje aforizmy a basnje we wuchodźowanju pokazała a wón je jej pozbudźił pisać serbsce a basnje ke Serbskej Nowiny słać, ale njeje to jasne, hdy wóna je pisać serbsce započała. Hačrunjež Herta Wićazec je z [[Jan Arnošt Smoler|Smolerom]], z Bartkom, z [[Jan Wjela|Radyserbom]] a pozdźišo z [[Michał Hórnik|Hórnikom]] zeznała, a hačrunjež hdy [[Jan Arnošt Smoler|Smoler]] je swoje spěwy na spěwanskim wječoru pola přećelow spěwał a to je ju jara inspirowało, móžemy zwěsćić, zo cyłe dźeło zwisuje z znajowstwiem z [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinkom.]] [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] samo je we jeho knize „Boža krasnosć w stwórbi“ z lěta 1854 někotre basnjow Herty wozjewił. W cyłku wóna była rjana žona, ale je z nohami problem měła, tak wóna je klacała. Dokelž jedna noha była krótša, hač ta druha noha snadź njeje muž měla, a zo [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] njeje so ju ženił. [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] je ju k poslednim dnju jich žiwjenja wostać we přećelskim kotakće namjetował, ale z přičiny jich problemow z nohami a dokelž wóna je klacała, zwazk je problemy poćežił, a to je prawdźepodobnje přičina, zo wóna pozdźišo njeje wjace basnjow pisała. Njeje to jasne, hač wóna z přičiny problemow z nohami bolosći měła, w basnjach jenož aluziji so namaka. Wothaldajo wot [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinka]] [[Jan Arnošt Smoler|Smoler]] je jej tež pisać dale serbsce wubudźił a wóna je dale jenož z mału přestawku mjes lětami 1851 a 1854 hač do lěta 1859 pisała. Hakle hač [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] je so Julijanu Louisu w lěće ženił, Herta je dospołnje pisać jemu listy zastała a tež je pisać basnje zastała. Byrnjež by poměr z [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinkom]] dramatisce był, ale čehodla wóna je za přeco mjelčiła? - [[Jan Wjela|Radyserb]] je na prašenju wotmołwił: dokelž su powědanja eksistowali, zo wóna je z jeje spěwami popadnyć sej ženjak chcyła, ale [[Jan Wjela|Radyserb]] je nas tež dopomnił, zo wóna je dale pisała: němske weršy a aforizmy za sekly wo wěncach na rowach přiwuznich a znajomych, ale wóna njeje jeje basnje wozjewiła. W cyłe njemože so bližić so Herće bez informaciji wo Mučinku, [[Jan Ćěsla|Jan Ćešla]] pozdźšo je wo Herće Wićazecu a wo [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučinku]] w jeho antologiju pisał a „Herta a Horisław“ (Horisław je pseudonym Mučinka). Wo kóncu jeje žiwjenja njewěmy wjele, jenož zo wóna woporniwje je so chorym starała a zo je hač k jeje smjerći w měrcu lěta 1885 w [[Budyšin]]je žyła. [[Jan Bohuwěr Mučink|Mučink]] je jedyn měsac před jeho smjeći listy do Herty přepodał, wón njeje jich zničił abo zhubił, hačrunjež wóna je sej přeła, zo listy so budu palić.

 

===Jeje dźeło a hłowe fazy jeje dźeło===