Jan Arnošt Smoler: Rozdźěl mjez wersijomaj

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
SKeine Bearbeitungszusammenfassung
Mikławš (diskusija | přinoški)
žiwjenje
Rjadka 10:
W lěće 1847 běše mjez załožerjemi [[Maćica Serbska|Maćicy Serbskeje]] a w lětach 1847 do 1852 prěni redaktor „Časopisa Maćicy Serbskeje”. Smoler přesydli so za krótki čas do Lipska, štož běše w času předměrca, přez poměrnje liberalne nałožowanje censury sakskeho stata, centrum opozicionelneho nowinarstwa w Němskej.<ref>Gross, Reiner: Geschichte Sachsens. Dresden, Leipzig 2007. 4., erweiterte und aktualisierte Auflage. str. 221</ref> Tam skutkowaše jako korektor w nakładnistwje Brockhaus a soburedaktor [[Jan Pětr Jordan|Jordanowych]] ''Jahrbücher für slawische Literatur, Kunst und Wissenschaft''. W lěće 1848 doda poslednim politisku přiłohu ''Slavische Rundschau'', kotrež nětko doskónčnje w Budyšinje bydlo redigowaše a wudawaše. Zdobom přewza Smoler tež redaktorstwo, wot [[Handrij Zejler|Handrija Zejlerja]] załoženych a dotal nawjedowanych, ''[[Tydźenska Nowina|Tydźenskich Nowinow]]''.
 
WSmoler skedźbni w času byrgarskeje rewolucije 1848/49 zasadźiRoberta Bluma, kotryž běše čłon Frankfurtskeho předparlamenta a kotrehož znaješe z Lipsčanskeho towarstwa ''Redeübungsverein'' na situaciju Słowjanow w Němskej. W lisće pisa wo poměrach, kotrež so Smoler„narodnej bjezprawnosći” bližachu a woprosy sebi wot njeho zasadźenje pola Frankfurtskeje narodneje zhromadźizny, wosebjeza polapolěpšenje. Roberta BlumaDnja za31. to,meje zo1848 sowobzamknje težnarodna zajimyzhromadźizna njeněmskejew ludnosćerezoluciji, wzo krajudospołnje wobkedźbujaprawo anjeněmskeje spěchowašeludnosće wutworjenjew serbskichNěmskej towarstwowpřipóznaje. Peticiju, z kotrejž so Serbja 1848 na sakske knježerstwo wobroćichu a sebi konkretne přesadźenje sakskeho šulskeho zakonja z lěta 1835 žadachu, knježerstwo dospołnje wotpokazać njemóžeše. Sakske knježerstwo zwoli do někotrych ze žadanjow wo runoprawosć rěče a kultury na cyrkwinskim a nabožnym polu, na sudnistwach a zarjadach. Tak přizwoli so mjez druhim do wuwučenja w serbskej rěči na Budyskim gymnaziju a na wučerskim wustawje, kaž tež do wudawanja serbsko-němskich wučbnicow.<ref>Kunze, Peter; Pech, Edmund: Zur Entwicklung des sorbischen Schulwesens in der Oberlausitz von den Anfängen bis zur Gegenwart. Lětopis 56 (2009) 1, str. 3-30</ref> Smoler sta so w lěće 1850 z prěnim wučerjom serbšćiny Budyskeho gymnazija, spisaćelom serbskich wučbnicow a serbskim tołmaćerjom na Budyskim sudnistwje. W meji 1849 zetka so w Budyšinje z Michailom Aleksandrowičom Bakuninom, jednym z hłownych iniciatorow Drježdźanskeho mejskeho zběžka. Jeho žadanje wo wobrónjenym wobdźělenju serbskich burow na zběžku pak Smoler dospołnje wotpokazaše. W lěće 1850 přebywa princ Albert, bratrowc sakskeho krala Bjedricha Augusta jako major w Budyšinje. Jako připóznaće, zo serbscy wojacy 1849 krala swěrnje zakitowachu, měješe princ Albert za čas něhdźe połdralětneho přebytka w Budyšinje wot Smolerja serbšćinu nawuknyć.
 
1851 załoži w Budyšinje serbsku kniharnju a nakładnistwo. W nim wuńdźěchu mjez 1852 a 1856 ''Jahrbücher für slawische Literatur, Kunst und Wissenschaft'', kiž mějachu w tu- a wukraju mjez rěčespytnikami wulki wuznam. 1865 do 1868 bě Smoler wudawaćel tydźenika „Slawisches Zentralblatt – Wochenschrift für Literatur, Kunst, Wissenschaft und nationale Interessen des Gesamtslawentums”. Wěsty <!--kotry?--> čas bě tež z redaktorom tehdy jako tydźenik wuchadźacych [[Serbske Nowiny|Serbskich Nowin]].
Rjadka 56:
* Kunze, Pětr: Jan Arnošt Smoler: ein Leben für sein Volk. (= Spisy Serbskeho instituta. 10). Budyšin 1995. ISBN 3-7420-1624-5
* Lorenc, Kito (wudawaćel): Sorbisches Lesebuch. Serbska čitanka. Lipsk 1981.
* Černý, Adolf (wudawaćel): Autobiografija J. E. Smolerja. Časopis Maćicy Serbskeje 136. Budyšin 1917.
{{Nbs|Jž|Smoler, Jan Arnošt|511ff.}}
<references/>
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije