Finšćina: Rozdźěl mjez wersijomaj

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
S →‎Fonemy: dodawk
Rjadka 243:
 
Cuze słowa druhdy wobsahuja wokale wobeju skupinow. Ale při njeporjadnym wurjekowanju so wokale připodobnjuja, kaž na př. ''Olympia'' so jako ''Olumpia'' wurjekuje.
 
=== Schodźenkowa změna ===
 
Konsonanty ''k'', ''p'' a ''t'' podleža w [[Deklinacija (gramatika)|deklinaciji]] kaž w [[Konjugacija (gramatika)|konjugaciji]] finskich słowow [[schodźenkowa změna|schodźenkowej změnje]]. Wustupuja w „sylnym“ a „słabym“ schodźenku. Sylny schodźenk steji we wotewrjenych, tuž na wokalu kónčacych, złóžkach (na př. ''katu'' „dróha“) kaž tež před dołhimi wokalemi a diftongemi (na př. ''katuun'' „do dróhi“). Hewak steji słaby schodźenk (na př. ''kadun'' „dróhi“).
 
Při wjetšinje słowow steji zakładna forma ([[nominatiw]] při [[Nomen|nomenach]], [[infinitiw]] při [[słowjeso|słowjesach]]) w sylnym schodźenku. Někotre słowa podleža napřećiwnej schodźenkowej změnje, při kotrejž zakładna forma w słabym schodźenku steji a flektowane formy přewažnje sylny schodźenk přiwozmu (na př. ''tuote'' „produkt“ – ''tuotteen'' „produkta“).
 
Rozeznawa so mjez kwantitatiwnej a kwalitatiwnej schodźenkowej změnu. Při kwantitatiwnej schodźenkowej změnje so dwójne konsonanty w słabym schodźenku do jednorych redukuje:
 
* kk → k: ''pankki'' (banka) – ''pankin'' (banki)
* pp → p: ''oppia'' (wuknyć) – ''opin'' (ja wuknu)
* tt → t: ''katto'' (třěcha) – ''katot'' (třěchi)
 
Wot kwalitatiwneje schodźenkoweje změny su jednotliwe konsonanty ''k'', ''p'' a ''t'' kaž tež mnoholičbne konsonantowe wjazby potrjechene. Tute wašnje schodźenkoweje změny njeje wjace produktiwna, t. r., nowše słowa njejsu wjace wot toho potrjechene (přir. ''katu'' „dróha“ – ''kadun'' „dróhi“, ale ''auto'' „awto“ – ''auton'' „awta“).
 
* k → ∅: ''lukea'' (čitać) – ''luen'' (čitam)
* p → v: ''rapu'' (rak) – ''ravun'' (raka)
* t → d: ''katu'' (dróha) – ''kadulla'' (na dróze)
* nk → ng: ''Helsinki'' – ''Helsingissä'' (w Helsinki)
* mp → mm: ''kampa'' (česak) – ''kammat'' (česaki)
* lt → ll: ''valta'' (móc, mócnarstwo) – ''vallan'' (mocy)
* nt → nn: ''antaa'' (dać) – ''annan'' (dam)
* rt → rr: ''parta'' (broda) – ''parran'' (brody)
 
Wosebite pady:
* hke → hje: ''rohkenen'' (zwěrju sej) – ''rohjeta'' (sej zwěrić)
* lke → lje: ''hylkeen'' (ćulenje) – ''hylje'' (ćuleń)
* rke → rje: ''särkeä'' (rozłamać) – ''särjen'' (rozłamam)
* uku → uvu: ''luku'' (ličba) – ''luvun'' (ličby)
* yky → yvy: ''kyky'' (kmanosć) – ''kyvyn'' (kmanosće)
 
== Gramatika ==
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije