Jan Skala: Rozdźěl mjez wersijomaj
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
S →Žórła |
Keine Bearbeitungszusammenfassung |
||
Rjadka 7:
}}
'''Jan Skala''' (* [[17. junija]] [[1889]] w [[Njebjelčicy|Njebjelčicach]]; † [[22. januara]] [[1945]] w [[Dźiedźice|Dźiedźicach]], Hornja [[Šleska]]) bě [[Serbja|serbski]] publicist a [[lisćina serbskich spisowaćelow|spisowaćel]]. W mjezywójnskim [[času]] angažowaše so w „Zwjazku narodnych mjeńšinow w Němskej“ za prawa njeněmskich ludow w němskim mócnarstwje.
Rjadka 13:
Jan Skala bě syn [[skałar]]ja a šwalče a wotrosće w [[Njebjelčicy|Njebjelčicach]]. 1901 wopytowaše wón jenož chwilku katolsku tachantsku šulu w [[Budyšina|Budyšinje]], dokelž njemóžachu jeho staršej šulski pjenjez dozapłaćić. [[Tohodla]] wuknješe wot 1902 w [[Kamjenc|Kamjencu]] na keramikarja a dźěłaše po tym hač do 1916 na wšelakich městnach w zawodach chemiskeje a keramiskeje industrije. Připódla kubłaše so w kubłanskich towarstwach za dźěłaćerjow a pisaše artikle do socialdemokratiskich nowin. 1910 so prěni raz někotre ze swojich serbskich basnjow wozjewichu.
Wot 1916 do 1918 bě [[Skala]] jako wojak na [[Balkan|Balkanje]] a na wuchodnej fronće w [[Ruska|Ruskej]]. Tam wuknješe wón [[Serbochorwatšćina|serbochorwatsce]] a [[Rušćina|rusce]]. W zymje 1918/19 dźěłaše Skala na [[Berlin|Berlinskim]] zastaranskim hamće. Za čas [[Nowemberska rewolucija|Nowemberskeje rewolucije]] wusměri so přećiwo Spartakistam a angažowaše so za natwar a zakitowanje parlamentariskeje němskeje republiki.
1919/20 bě Jan Skala redaktor Serbskeho Dźenika w [[Běła Woda|Běłej Wodźe]]. Kónc lěta 1919 wobdźěli so při załoženju Łužiskeje ludoweje strony, kotraž měješe politiske zajimy Serbow zastupować. Strona bu 1924 do "Serbskeje ludoweje strony" přemjenowana. Při wólbach njezdoby pak ženi žane mandaty.
Tohorunja wobdźěli so Skala při załoženju [[Serbski Sokoł|Serbskeho Sokoła]].
1921 dźěłaše Skala někotre měsacy při [[Serbske Nowiny|Serbskich Nowinach]] w Budyšinje. Tu zapřimny mjez druhim do publicistiskeho rozestajenja wo zawrjenju [[Serbski seminar|Serbskeho seminara]] ze strony [[Budyskeho]] tachantstwa. W samsnym lěće dósta městno při „[[Prager Presse]]“, oficiozneje němskorěčneje nowiny čěskosłowakskeho knježerstwa.
1923 wozjewi w Budyšinje mału zběrku basnjow „Škrě. Zběrka z lubosće khwilow“.
Rjadka 27:
Skala natwari 1925 redakciju časopisa „Kulturwille“ (wot 1926 „[[Kulturwehr]]“) a wodźeše jón jako hłowny redaktor hač do jeho zakazanja w lěće 1936. Bě to časopis „Zwjazka narodnych mjeńšinow w Němskej“.
W samsnym lěće zakazachu jemu nacisća tež kóždźičku žurnalistisku a spisowaćelsku dźěławosć. Skala wróći so do Budyšina a bu tam [[1938]] wot [[Gestapo]] zajaty a 9 měsacow bjez wobskóržby w přepytowanskim jastwje w [[Drježdźany|Drježdźanach]] zawrjeny. Po pušćenju dźěłaše wón we wšelakich Budyskich a Berlinskich zawodach.
1943 wopušći [[Berlin]] a přećahny do Erbenfeld (Dźiedźicy) w Hornjej Šleskej k přiwuznym swojeje žony. W bliskim Namysłowje přistajichu jeho w elektrotechniskej firmje. Tam měješe kontakty k pólskim spjećowarjam.
Jako w januarje 1945 [[Čerwjena armeja]] do Dźiedźic zaćahny, witaše Skala wojakow jako wuswobodźerjow. Krótko na to zwadźi so ze sowjetskim wojakom, kotryž jeho zatřěli.
Rjadka 51:
== [[Žórła]] ==
*[[Dietrich Šołta]]: Stawizny serbskeho pismowstwa III. dźěl. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1990
| |||