Maltašćina: Rozdźěl mjez wersijomaj
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
S bot přidał: pnb:مالٹی |
S bot přidał: ta:மால்திய மொழி; kosmetische Änderungen |
||
Rjadka 13:
|wikipedija=mt
}}
'''Maltašćina''' (maltasce ''malti'', jendźelsce pak ''Maltese'') je semitska rěč maltaskeho naroda. Maltašćinu rěči wokoło 400.000 wobydlerjow [[Malta|Malty]] a přibližnje samsna ličba Maltačanow, kotřiž su w emigraciji we wukraju (USA, Kanada, Awstralska, Wulka Britaniska atd.) žiwi. Maltašćina je dźensa hamtska rěč na Malće (wot lěta 1936, hdyž je hromadźe z [[jendźelšćina|jendźelšćinu]] [[italšćina|italšćinu]]) narunała a w Europskej Uniji (wot [[1. róžownik
== Stawizny ==
Maltašćina je z maghrebiniskeje Arabšćiny nastawała, je so pak dźensa k samostatnej rěči ze swójskej syntaksu a fonologiju wuwiwała. Słowoskład je jara wot Italšćiny wobwliwowany. feniciski-puniske słowa so hišće w jednotliwych mjenach městnow namakaja. Dla něhdźe 180-lětneje fazy bjez wobsydlenja w 9./10. lětstotkomaj so njemóže pak žana kontinuita fenicisko-puniskeje rěče k Maltašćinje akceptować.
Za čas arabskeho zdobyća a nowowobsydlowanje wot lěta 870 je Maltašćina z Arabšćiny nastawała. Z přejimanju knjejstwa přez katolski rjad johanitow w lětu 1530 so je Italšćina k dominantnje rěči wuwiwała. Wot lěta 1814 bě Malta britiska krónkolonija a Jendźelšćina so je k hamtskej rěči wuwiwała, jenož horna woršta wjace rěča Italšćinu. W lětu 1914 su [[Jendźelčan|Jendźelčenjo]] łaćonski alfabet za Maltašćinu zawjedli, w lětu 1924 su prěnje prawopisne prawidła wudawałe. W lětu 1934 so je Maltašćina oficielnje druha hamtska rěč nimo Jendźelšćiny, mjeztym zo Italšćina je swoje předprawa po wustawje zhubjowała.
== Alfabet a wurěkowanje ==
Kaž jenička semitska rěč so Maltašćina z łaćonskimi pismikami pisana, wobsedźa pak wosebite znamješka Ċ/ċ, Ġ/ġ, Ħ/ħ a Ż/ż a digraf Għ/għ, kotryž so tež kaž swójski pismik wobjednawa. Pismikaj c a y falujetej.
Při wurěkowanju wobkedźbuj (IPA-zwukowe pismo):
* ċ: [tʃ], kaž č w čas
* e: [ɛ], kaž ä w němskim słowje ''Äpfel'' (jabłuka)
* ġ: [dʒ], kaž dź w dźungl
* għ: němy; słuža k podlěšenju přechadźaceho abo slědowaceho Wokala (z arab. ع a غ nastawany)
* h: němy
* ħ: [ħ], jara jasnje wurěkowane h, žadyn wotpowědnik w Němčinje (kaž arab. ح)
* o: [ɔ], kaž o w Ford
* q: [ʔ], jara jasny Stimmabsatz (kaž na př. němsce ver'eisen město verreisen)
* r: [r], kaž r w rěč
* s: [s], kaž w čas
* v: [v], kaž jendź. v, na př. w ''vanilla''
* w: [w], kaž we woda
* x: [ʃ], kaž š w šula
* z: [ts], kaž c w cyhel
* ż: [z], kaž z w zo
* aw: [aʊ], kaž aw w awto
* ew: [ɛʊ], něhdźe kaž eo, žadyn ekwiwalent w serbšćinje
* ie: [iɛ, iː], dołhi i z lochkej přichilnosću k e
== Słowoskład ==
Přikłady za słowa arabskeho (abo feniciskeho) pochada:
* wieħed (jedyn) < واحد wāhid
Rjadka 82:
{{Rěče Europskeje Unije}}
== Žórła ==
* Ohk, K.: Kauderwelsch Band 117. Maltesisch. Wort für Wort., Bielefeld: Reise Know-How Verlag Rump 2001, ISBN 3-89416-568-5
Rjadka 158:
[[sw:Kimalta]]
[[szl:Maltańsko godka]]
[[ta:மால்திய மொழி]]
[[th:ภาษามอลตา]]
[[tl:Wikang Maltes]]
| |||