Žołty hórkowc: Rozdźěl mjez wersijomaj
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
S bot přidał: cs:Hořec žlutý |
korektura, předłoha, dodawk |
||
Rjadka 1:
{{Infokašćik rostlina
|mjeno=Žołty hórkowc
|wobraz=Gentiana lutea 230705.jpg
|wulkosć=250px
|wopis wobraza=Žołty hórkowc (''Gentiana lutea'')
|klasa=
|podklasa0=[[Asteridy]]<br />[[Euasteridy I]]
|porjad=(Gentianales)
|swójba=[[Hórkowcowe rostliny]] (Gentianaceae)
|podswójba=
|ród=[[Hórkowc]]<ref>{{Prawopisny2005|stronje=118, 151}}</ref><ref>{{boehmak|titul= Enzian}}</ref> (Gentiana)
|družina=
|wědomostne mjeno=Gentiana lutea
|slědźer= [[Carl von Linné|L.]]
|lěto=
}}
{{Takson-logo|škitany}} '''Žołty hórkowc''' (
==
Žołty hórkowc je 50 hač 140 cm wysoka, šěrozelena, sylna [[wjacelětna rostlina|wjacelětna]] [[zelišćowa rostlina]]. Wona docpěwa šěrokosć wot 60 cm.
[[Pjenk]] je ruku tołsty.
[[Stołpik]]i su njerozhałuzowane.
Rostlina rosće jara pomału a kćenje hakle ze dźesać lětami, móže so pak 40 hač 60 lět stari. Kćenja su přirunajo z druhimi encianowymi družinami jara jednory tworjene. [[Nektar (botanika)|Nektar]] so wotamknjenje<!--offen--> poskićuje.▼
=== Łopjena ===
[[Łopjeno|Łopjena]] su módrozelene, přez křiž napřećostejne a maja pječ hač sydom wobłukojte nerwy. Wone su owalne a docpěwaja dołhosć wot hač do 30 cm.
=== Kćenja ===
Złotožołte, krótko stołpikate [[kćenje|kćenja]] steja w třojo- hač dźesaćikćenjowym njeprawym [[wokołk]]u, kotrež w rozporach škličkojtych<!--schalenförmig--> wysokich łopjenow <!--Hochblätter--> rostu.
▲Rostlina rosće jara pomału a kćenje hakle ze dźesać lětami, móže so pak 40 hač 60 lět stari. Kćenja su přirunajo z druhimi encianowymi družinami jara jednory tworjene. [[Nektar (botanika)|Nektar]] so wotamknjenje<!--offen--> poskićuje. [[Krónowe łopješko|Króna]] je likojta hač hwěžkojta a hač do spódka 5-6-kónčkata.
=== Symjenja ===
Symjenja waža jenož něhdźe 0,001 g a so přez wětr rozšěrjuja. Kóžda rostlina płodźi něhdźe 10000 symjenjow.
== Stejnišćo ==
Rosće na suchich trawnikach, pastwach, płonych tymjenjach a w swětłych, na trawje bohatych lěsach.
Žołty hórkowc je wapnolubowacy a preferuje pastwišća, blokowe a wulke hona <!--Block- und Karflure--> wot dólneho městna hač we wysokosći wot 2500 m NN, kotrež znajmjeńša nachwilnje włóžne a njekrute su.
== Rozšěrjenje ==
Tuta družina je w [[Alpy|Alpach]] a druhich hórstwa wot
[[Dataja:Illustration_Gentiana_lutea0.jpg|thumb| Žołty hórkowc (''G. lutea''), ilustracija]]
== Wužiwanje ==
[[Korjeń|Korjenje]] so za zhotowjenje [[hórkowcowy palenc|hórkowcoweho palenca]] wužiwaja. Hórke maćizny wotedaće [[sliny|slinow]] a [[žołdčina|žołdčiny]] pozbudźuja, při čimž [[amarogentin]] je najbóle hórka znata přirodna maćizna. Wón hišće w židšenju wot 1:58 000 000 hórko słodźi.
[[Lěkarski srědk|Lěkarske srědki]] z hórkowca pomhaja přećiwo [[bjezapetitnosć|bjezapetitnosći]] a [[bubnjenje|bubnjenju]].
== Nóžki ==
<references/>
== Žórła ==
* Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, strona 368 {{ref-de}}
* Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 140 {{ref-de}}
* Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 286 {{ref-de}}
* Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
* Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
* Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
* Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
== Eksterne wotkazy ==
{{commons|Gentiana_lutea}}
* {{
[[Kategorija:Hórkowcowe rostliny]]
[[Kategorija:Škitane rostliny]]
[[bg:Жълта тинтява]]
| |||