Prawa myšpla: Rozdźěl mjez wersijomaj

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
JAnDbot (diskusija | přinoški)
S bot přidał: lmo:Mespilus germanica wotstronił: fa:ازگیل; kosmetische Änderungen
dodawk
Rjadka 2:
|mjeno=Prawa myšpla
|wobraz=Medlar_pomes_and_leaves.jpg
|wulkosć=300px250px
|wopis wobraza=prawaPrawa myšpla (''Mespilus germanica'')
|klasa=([[Rosopsida]])
|podklasa=(Rosidae)
Rjadka 9:
|swójba=[[Róžowe rostliny]] (Rosaceae)
|podswójba=
|podtribus=[[Jadrješkosadowe rostliny]] (Pyrinae) <!--po němskej wikipediji-->
|ród=[[Myšpla]]<ref>Prawopisny słownik, Hornjoserbski słownik, ISBN 3-7420-1920-1, strona 274</ref> (Mespilus)
|družina=[[Prawa myšpla]]
Rjadka 17:
}}
 
'''Prawa myšpla''' (''Mespilus germanica'') je štom abo kerk ze swójby [[Róžowe rostliny|róžowych rostlinow]].
 
== WopisanjeWopis ==
Prawa myšpla je ćernjojty, 3 m wysoki kerk abo 6 m wysoki štom. Kultiwowane sorty njejsu ćernjojte.
 
[[Skora]]<!--Rinde--> je oliwozelena a dołho hładka wostanje.
 
Młody [[hałuza|hałuzy]] su husto kosmate, pozdźišo so wobnaža.
 
=== Łopjena ===
Zymske pupki su jejkojte a docpěwaja dołhosć wot 5 mm.
 
[[Łopjeno|Łopjena]] su měnjate, jara krótko stołpikate, dołhojte, lancetoje hač owalne, prědku wótre, na hornim boku ćmowozelene, na delnim boku šěrozelene a husto móškojće-wołmokosmate. Wone docpěwaja dołhosć wot 6 hač do 12 (15) cm a šěrokosć wot 3 cm. Jich kroma je sćeńka rězana abo cyłokromna. Pódlanske łopješka su lancetojte a docpěwaja dołhosć wot 15 mm.
 
=== Kćenja ===
Kćěje wot meje hač do junija. Běłe, pjećličbne [[Kćenje|kćenja]] docpěwaja rozměr mjez 4 a 5 (6) cm a steja po jednym nakónčne na krótkich wurostkach. [[Keluškowe łopješko|Keluškowe łopješka]] su linealne-lancetojte, dołhe a wuske a docpěwaja dołhosć wot 15 mm, při čimž hač do zrałosće płodow wostanu. Wobalka je dwójna. [[Krónowe łopješko|Krónowe łopješka]] su kulojte.
 
=== Płody ===
[[Jabłukowy płód|Jabłukowe płody]] su brune, jara twjerde, krušwojte hač nimale wopak-kehelojte a docpěwaja wulkosć wot něhdźe 2-3 cm, při kultiwowanych sortach 4 cm. Wone su horjeka wopłonjene a wot łisćołopjenojtych, keluškowych łopješkow krónowane a wobsahuja pjeć kamjeńtwjerdych jadrow. Ale so hakle po skutkowanju mróza mjechke stanu a so hodźa jěsć.
 
== Stejnišćo ==
Rosće w bohatych na družinach dubowych měšanych lěsach, rědko w regionach plahowanja wina a w swětłych lěsach wodźiwjena, ale so zdźěla jako [[wozdobne drjewa]] plahuje. Preferuje w lěće ćopłe, wutkate, humusowe abo kamjentne wapnite abo hlinjane pódy.
 
== Rozšěrjenje ==
Rostlina je w juhozapadnej [[Azija|Aziji]], w [[Kawkaz]]u, w sewjernej Persiskej, juhowuchodnej [[Europa|Europje]] a w južnych [[Alpy|Alpach]] rozšěrjena, při čimž we zapadnej Europje a na sewjer Alpow jenož wodźiwjene wustupuje. Dźiwja forma při nas njewustupuje.
 
== Wužiwanje ==
Prawa myšpla bě woblubowany sadowy štom za čas [[srjedźowěk]]a.
 
Jeje płody su dla wysokeho wutka na pektinach a kisalinach same abo w měšenju z jabłukami, winom a cokorom k wuhotowanju wot marmelady přihódne. Nimo toho wone jako přidawk k jabłukowym a krušwowym moštam tych dźeržomnosć polěpša.
 
== Noty ==
Zeile 31 ⟶ 52:
 
== Žórła ==
* Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 108 {{ref-de}}
<!--* Aichele, D., Golte-Bechtle, M.: Was blüht denn da: Wildwachsende Blütenpflanzen Mitteleuropas. Kosmos Naturführer (1997)-->
* Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 112 {{ref-de}}
* Ullstein Lexikon der Pflanzenwelt, 1973, ISBN 3-550-16019-4, strona 294 {{ref-de}}
* Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, stronje 74, 162 {{ref-de}}
* Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
* Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
Zeile 37 ⟶ 61:
* Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
 
{{-}}
{{Rq|bio-zarodk|sources}}
 
[[Kategorija:Róžowe rostliny]]
[[Kategorija:Róžowe rostliny]]
[[Kategorija:Kerki]]
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije