Jurij Kral: Rozdźěl mjez wersijomaj
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Keine Bearbeitungszusammenfassung |
wudospołnjenje |
||
Rjadka 1:
{{Infokašćik wosoby
|
|datum narodźenja=16. apryla [[1864]]
|městno narodźenja=[[Radwor]]
|
▲| městno zemrěća= [[Worklecy]]
}}
'''Jurij Kral''' (* [[16. apryla]] [[1864]] w [[Radwor]]ju; † [[27. nowembra]] [[1945]] we [[Worklecy|Worklecach]] ) bě [[Serbja|serbski]] farar, słownikar a gramatikar.
== Žiwjenje ==
[[Wobraz:JurijKral.jpg|thumb|right|250px|Jurij Kral)]]
Jurij Kral bě najstarši syn [[Radwor|Radworskeho]] wučerja [[Jakub Kral|Jakuba Krala]]. Jeho bratr bě [[Franc Kral]]-Rachlowc. Jako dźesaćlětny přińdźe 1874 do tachantskeje šule w [[Budyšin]]je. Wot 1879 do 1889 bě chowanc [[Serbski seminar|Serbskeho seminara]] w [[Praha|Praze]].
Pod nawodom wuběrneho serbšćinarja a staršeho [[Serbowka|Serbowki]] [[Jurij Libš|Jurija Libša]] wudospołnjowachu so wón a druzy serbscy Prascy studenća w serbšćinje. Na jeho nastork napisa wón gramatiku hornjoserbšćiny po čěskej předłoze Vymazala a po [[Jan Pětr Jordan|Jordanowej]] gramatice. Gramatika z mjenom „Grammatik der wendischen Sprache in der Oberlausitz“ wuńdźe w lěće 1895, jeje druhi nakład ćišćeše so 1919 a třeći 1925. Gramatika bě hač do prěnich lět po druhej swětowej wójnje normatiwna, doniž [[Pawoł Wowčerk|Wowčerkowa]] „Kurzgefaßte obersorbische Grammatik“ 1951 na jeje městno njestupi.
W lěće 1889 bu Kral na měšnika wuswjećeny a za kapłana při Dwórskej cyrkwi w [[Drježdźany|Drježdźanach]] postajeny. Do [[Maćica Serbska|Maćicy]] zastupi Jurij Kral dwě lěće pozdźišo 1891.
Wot 1896 do 1922 bě farar w Dubinje, w dźensnišim měšćanskim dźělu Freitala. Po tym přesydli so do Drježdźan-Friedrichstadta, hdźež bě farar při Michałskej cyrkwi.
W samsnym lěće bu za konsistorialneho radźićela (biskopske cyrkwinske sudnistwo) pomjenowany.
Jurija Kralowe druhe wulke rěčespytne dźěło, z kotrymž je sej w Serbach mjeno činił, je „Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče“, kotrehož prěni dźěl, pismiki A do P, w lěće 1927 wuńdźe. Dowušoł je słownik 1931, lěto do Kraloweho wuměnka.
Słownik je drje wobšěrniši hač Pfuhlowy, ale wopřija za to wjele indiwidualnje wutworjenych słowow, kiž so njejsu ženje w ludźe přimnyli a tohorunja tójšto hubjenych a zdźěla samo wopačnych twórbow. Słownik tuž njeje žiwu serbšćinu wotbłyšćował.
Za swojej wědomostnej dźěle bu pomjenowany za čestneho sobustawa akademijow w Praze a [[Sofia|Sofiji]].
Po tym, zo bě w Drježdźanskej bombowej nocy dnja 13. februara 1945 bydlenje a zamóženje zhubił, zemrě njecyłe lěto pozdźišo 27. nowembra 1945 we [[Worklecy|Worklečan]] chorowni. W ródnej wsy leži pochowany.
== Knižne wozjewjenja ==
*Kurzgefaßte obersorbische Grammatik (Budyšin 1895, 1919, 1925)
*Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče (Budyšin 1927-1931)
== Literatura a žórła ==
*[[Jan Bryl|Serbin, Jan]]: Farar Jurij Kral-šěsćdźesaćlětnik. [[Serbske Nowiny]] 1924, čo. 91
*Farar kons. rada Jurij Kral 40 lět měšnik. [[Krajan]] 1931, str. 40 a d.
*[[Jurij Šołta|Šołta, Jurij]]: Serbski słownikar a rěčnicar. Nowa Doba 1949, čo. 44
*[[Mikławš Krječmar|Krječmar, Mikławš]]: Jurij Kral. Lužickoserbský jazykozpytec 1864-1945. Slavia 20 (1950-1951), str. 364-367
*[[Rudolf Jenč|Jenč, Rudolf]]: Stote narodniny serbskeho rěčnicarja. [[Rozhlad]] 14 (1964), 5, str. 142-145
*Petr, J: Jazyková teorie a praxe v pažské Serbowce. Studia Slavica Pragensia, Praha 1973, str. 55-74
| |||