Wersija wot 7. januara 2009, 22:56 wobdźěłać Freddyfresh (diskusija \| přinoški) 950 Bearbeitungen Keine Bearbeitungszusammenfassung ← Předchadna změna		Wersija wot 29. meje 2009, 09:18 wobdźěłać cofnyć 88.74.168.107 (diskusija) →‎Žiwjenje Přichodna změna →
Rjadka 8: '''Michał Nawka''' (* [[22. nowembra]] [[1885]] w [[Radwor]]je; † [[16. měrca]] [[1968]] w [[Budyšin]]je ) bě [[Serbja\|serbski]] spisowaćel, wučer, přełožowar, narodny aktiwist, basnik a publicist. == ~~Žiwjenje~~Žiwjenjoběh == Michał Nawka narodźi so 22. nowembra lěta 1885 w Radworju do dźewjećwosoboweje swójby Jana Korle Nawki a Wórše rodźeneje Rjenčec. Nan bě krawc, wobsedźeše mału žiwnosć, a bě tež jako ludowy herc znaty. Nawka zakónči katolski wučerski seminar w [[Budyšin]]je. <!--Po zakónčenju [[prěnja swětowa wójna\|Prěnjeje swětoweje wójny]] włączył się w pracę na rzecz serbskich towaršnostnych a kulturelnych organizacijow.--> W lěće [[1920]] wobdźěli so na [[Serbski Sokoł\|Sokołskim]] zlěće w [[Praha\|Praze]]. Wón dźěłaše sobu na [[Ludowa uniwersita\|ludowej uniwersiće]] w Dalkach. Knihi z jeho pjera běchu wučbnicy na pólskim gymnaziju w [[Bytom]]ju, hdźež tež Serbja wuknjechu. Po lěće [[1934]] bě Nawka přez nacionalsocialistow dla wutrajnych kontaktow z Čechami a Polakami přesćěhowany. Bu za to z Łužicy do Kamjenicy wuhnany, hdźež je čěskim a pólskim nućenym dźěłaćerjam za čas [[druha swětowa wójna\|Druheje swětoweje wójny]] pomhał. Wón napisa bajki za dźěći, wšelake basnje a publicistiku. Běše organist, chórowy [[dirigent]], [[komponist]], ale tež awtor mnohich spěwnych tekstow. [[1937]] wuda wón serbsku misalu (wołtarnu knihu). Na liturgiskim polu bu Nawka wuznamny, dokelž po Druhej swětowej wójny skoro wšitke serbske kěrluše předźěłaše a wotpowědne nowe wersije wuda. Wón přełožowaše tež z pólšćiny do serbšćiny. Po sydom lětach (1891 - 1898) na Radworskej šuli chodźeše Michał Nawka do Tachantskeje šule w Budyšinje. Wot jutrow 1899 do 9. měrca 1905 wopyta wón katolski wučerski seminar w Budyšinje. Hižo w prěnim lěće swojeho pedagogiskeho studija zastupi do towarstwa Włada a załoži hromadźe z Francom Kralom dźěćacy časopis Zahrodka (wot 1906 Raj). Z 18 lětami přistupi 1903 rěčespytnemu a beletristiskemu wotrjadej Maćicy Serbskeje. Wot lěta 1904 dźěłaše jako wučer w Žitawje, pozdźišo w Hajnicach, hdźež bydleše pola pozdźišeho swaka Mikławša Andrickeho, a wot 1906 – 1908 w Zdźěri. Po tym zo bě pruwowanje wólbokmanosće we fachach němčina, psychologija, logika a kubłanske wědomosće wobstał, započa w ródnej wsy wučerić. Tam přewza w samsnym času wuměłske wjednistwo chóra „Meje“. Hač do lěta 1937 bě dirigent Radworskeho chóra. 21. julija 1908 zwěrowa so z Hanu Andrickec, z kotrejž měješe 13 dźěći: Ceciliju, Józefa, Stanisława, Antona, Marhatu, Achima, Tadeja (po jednym lěće zemrěł), Benedikta, Mikławša (zhubjeny na wuchodnej fronće w lěće 1944), Błažija, Tomaša (padnył 8.11.1945 pola Arnswaldy), Cyrila a Ludmilu. Nimo powołanja wučerja dźěłaše Michał Nawka připódla jako redaktor „Serbskeho hospodarja“ (1909/10) a „Sokołskich listow“ (1928-1932). Wón bě sobuiniciator załoženja Domowiny w lěće 1912. W lěće 1936 wobdźěła a wuda wón serbsku Misale Romanum (wołtarne knihi katolskeje cyrkwje). Prěni raz w lěće 1919 a pozdźišo w lěće 1934 bu „wulkopřerady“ dla wobskorženy. Jako jednoho z prěnich wučerjow přesadźichu jeho 1937 do němskeje Kamjenicy, hdźež je čěskim a pólskim nućenym dźěłaćerjam za čas Druheje swětoweje wójny pomhał. Po druhej swětowej wójny bu direktor Fichtoweje šule w Budyšinje a 1946 direktor Serbskeho wučerskeho wustawa w Radworju. 1949 powołachu jeho jako prěnjeho lektora serbšćiny na Lipšćansku uniwersitu. Wot lěta 1950 do 1960 redigowaše Katolski posoł. 1955 poda so na wuměnk w Budyšinje a wuznamjeni so z medalju Leibniza Němskeje akademije wědomosćow. W samsnym lěće zemrě 7. oktobra jeho mandźelska Hana. W lěće 1962 počesći so z bamžowskim rjadom „Pro Ecclesia et Pontifice“. Štyri lět pozdźišo spožči so jemu myto Ćišinskeho I. rjadownje. Dnja 16. měrca 1968 Michał Nawka w Budyšinje zemrě. == Tworjenje Nawki == Michał Nawka je załožer serbskeho kritisko-realistiskeho powědančka. Basnił je wón w tradiciji Zejlerja a Radyserba Wjele wosebje hrónčka a spěwy za dźěći. Dohromady je daloko přez poł tysaca basnjow, wobdźěłanjow a přełožkow ludowych spěwnych tekstow a kěrlušow napisał. Z jeho pjera pochadźeja 78 serbskich kěrlušow. Basnistwo Michała Nawki charakterizuje Kito Lorenc ze sćěhowacymi słowami: „... je rytmisce so kužolaca rěč a ludowa melodija, zdobom poslednje miknjenje serbskeho folklorneho ryma.“ Dalše wuznamne polo jeho dźěławosće bě pozběhnjenje serbskeje rěčneje kultury. Wón zestaja čitanki, spisa wučbnicy, rěčespytne dźěła a rěčekritiske přewodniki. == Knižne wozjewjenja: == Zejler wosrjedź luda (wuběrk pěsni, 1905) Rewizor (přełožk, 1907) Baje, bajki a basnički, serbske narodne (1914) Přewodnik po serbšćinje (1920) Pokhěrluški ze serbskeho luda (1923) Na wsy – za wsu (čitanka, 1925) Zmysł našich słowow (1928) Raj rěče (1931) Pokiwy pyskej a pjeru (1936) Klepam, klepam pišćałku (zběrka jeho basni za dźěći, 1957) Na běrnach (zběrka jeho prozy, 1965) postum Serbska poezija 6. Michał Nawka (1978) Łónčko hrónčkow (1985) Liška přaha štyri kozy (1991) Naša micka z myšku ćehnje (1992) Škobrjonkowe tyrlili (1992) Dźěći, pójće do pola (1993) == Žórła a literatura == Kito Lorenc: Serbska poezija 6. Michał Nawka. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1978 Zbigniew Kościów: Michał Nawka. Puće žiwjenja a skutkowanja. Wobrys. Budyšin 1994 Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn: Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984 Dietrich Šołta: Stawizny serbskeho pismowstwa III. dźěl. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1990 Jurij Młynk: Michał Nawka jako prozaist. Lětopis 12/1. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1965, str. 18-44 Jurij Młynk: Michał Nawka jako basnik. Lětopis 13/2. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1966, str. 164-200 *Rudolf Jentsch: Michał Nawka zum 80. Geburtstag. Zeitschrift für Slawistik 10 (1965), str. 795-796 [[Kategorija:Serb\|Nawka, Michał]]

Michał Nawka: Rozdźěl mjez wersijomaj