Serbska cyrkej
Serbska cyrkej w Budyšinje (tež cyrkej Našeje lubeje knjenje, němsce Kirche Unserer Lieben Frau, tež Liebfrauenkirche) je Boži dom katolskich Serbow, kotryž přisłuša tachantskej wosadźe swjateho Pětra. Cyrkej namaka so zwonka něhdyšeje nutřkowneje měšćanskeje murje, wuchodnje Bohateje wěže na historiskich Selowych wikach.
Stawizny wobdźěłać
Serbska cyrkej je po tachantskej cyrkwi swj. Pětra po zdaću druha najstarša Budyska cyrkej. Prěnje dopokazane naspomnjenje pochadźa z lěta 1293, hačrunjež eksistuje tež starši zapisk z lěta 1240. Stawiznarjo wuchadźeja pak wot toho, zo steješe hižo w 11. lětstotku Boži dom na samsnym městnje.[1] W srjedźowěku steješe cyrkej zwonka města wosrjedź wikowarskeho sydlišća na tehdyšich Selowych wikach, dźensnišim Cyrkwinym naměsće. Znajmjeńša wot 1318 a hač do lěta 1865 běše pódla cyrkwje tež pohrjebnišćo. W běhu woblěhowanja Budyšina přez Husitow so twarjenje zniči, njeje pak jasne, kotra strona zamołwitosć za to měješe. 1443 bu znowa poswjećena. Při nowym woblěhowanju w Třicećilětnej wójnje a pola wulkeju wohenjow lětow 1634 a 1686 bu cyrkej wospjet zničena. Po zničenju Mikławskeje cyrkwje sta so cyrkej Našeje lubeje knjenje z wosadnej cyrkwju za wsy wokoło Budyšina. Za čas wuswobodźenskich wójnow 1813 do 1815 so cyrkej zdobom jako ewangelski Boži dom wužiwaše, dokelž bě cyrkej swjateho Pětra w tym času lacaret za w měsće zaměstnjene wójska. Přez přetwarjenje mjez 1864 a 1900 dósta swój dźensniši napohlad.
Lětstotki dołho słužeše cyrkej jako wosadna cyrkej katolskich wobydlerjow předměsta a wokolnych wsow, po zdaću pak hač do 20. lětstotka ženje swójsku wosadu njeměješe. Po zarjadowanju swójskeje wosady w lěće 1926 zasadźi biskop Christian Schreiber 1927 němskeho fararja při serbskej cyrkwi, štož ke konfliktej mjez Serbami a jich biskopstwom přinošowaše.
W běhu bitwy wo Budyšin ke kóncej Druheje swětoweje wójny bu cyrkej znowa ćežko wobškodźena, potom pak spěšnje zaso reparowana. Wosada našeje lubeje knjenje so po jenož 58 lětach 1984 zaso rozpušći a do tachantskeje wosady integrowaše.
Twarjenje wobdźěłać
Cyrkwinska łódź je 25 m dołha a 8 m šěroka. Wěža ze sakristiju w podzemju a Michałskim wołtarnišćom w prěnim poschodźe je w sewjerowuchodźe cyrkwje. We hłownym wołtarnišću namakaja so tři wokna z pisaneje škleńcy, kiž buchu w lěće 1970 wot Gottfrieda Zawatzkeho wuhotowane.[2] Napohlad cyrkwje je so w běhu lětstotkow zničenjow dla wjelekróć změnił, tak zo njeleži wuznam Božeho domu dźensa w twarjenju samym, ale w jeho róli jako centralna měšćanska cyrkej katolskich Serbow. Wotnutřka je so cyrkej w lětach 1912, 1936, 1972 a k poslednjemu razej 1998 přetworiła.
K jutram je cyrkej Našeje lubeje knjenje wuchadźišćo Budyskeje křižerskeje procesiony, kiž trójce kołowokoło cyrkwje jěcha.
Wosobiny wobdźěłać
Při serbskej cyrkwi skutkowachu mjez druhimi Měrćin Ferdinand Brückner z Brückensteina jako farar, Jakub Žur jako kapłan, Michał Awgust Brojer jako organist a Jurij Šołta jako kantor.
Literatura wobdźěłać
- Cornelius Gurlitt: Die Liebfrauenkirche. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 33. Zwjazk: Bautzen (Stadt). C. C. Meinhold, Dresden 1909, str. 58–62. (wobšěrne wopisanje)
Nóžki wobdźěłać
- ↑ Rochus Schrammek: Verkehrs- und Baugeschichte der Stadt Bautzen. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984.
- ↑ Christine Seele, Siegfried Seifert: Bautzen und seine Kirchen. Benno, Lipsk 1996, ISBN 3-7462-1118-2
Wotkaz wobdźěłać
Commons: Serbska cyrkej – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow