Cyrkej swjateho Měrćina
Cyrkej swjateho Měrćina (łaćonsce St. Martini Episcopi Confessoris) je serbsko-katolska wosadna cyrkej w Njebjelčicach. Wona steji na granitowym kopcu w sewjerowuchodnym dźělu wsy, sewjernje hłowneje dróhi. K wosadźe słušatej nimo wosadneje wsy tež wjesce Serbske Pazlicy a Pěskecy (wot 1765). Wona wobsteji znajmjeńša z 15. lětstotka a bě klóštrej Marijina hwězda podstajena. Tak wosta tež po reformaciji katolska.
_1.jpg)
K Njebjelčanskej wosadźe słušeše w lěće 2018 799 zwjetša serbskorěčnych katolikow w třoch wsach (2007: 819).[1]
Twar a wuhotowanje wobdźěłać
Prěnja drjewjana Njebjelčanska cyrkej steješe wosrjedź wsy na kěrchowje a bu w lěće 1739 přez woheń zničena.
Nowa cyrkej swjateho Měrćina bu wot 1740 do 1743 w barokowym stilu po naćisku italskeho architekta a twarskeho mištra Drježdźanskeje dwórskeje cyrkwje Gaetano Chiaveri při puću do Serbskich Pazlic natwarjena. Kóšty přewza po zdaću kurwjerchowski guwerner Sakskeje, Egon Anton Fürst zu Fürstenberg, kiž bě Budyskemu tachantstwu před swojeje smjerće 1716 za nowotwar katolskeje cyrkwje předwidźane pjenjezy darił. Na zapadnej stronje cyrkwinskeje łódźe namaka so wěža, na wuchodnej stronje sakristija. Prěnjotna trojoposchodowa króna wěže, podobna na Budysku radnicu, bu w lěće 1830 wottorhana a masiwna nowa kupola natwarjena, kotrejž so w ludowym erće „latarnja“ praji.
1907 je farar Kubaš ju nutřka wobnowić dał a 1938 slědowaše wonkowne wobnowjenje pod fararjom Handrikom. W lěće 1976 bu wěža znowa wobmjetana. W cyrkwi namakatej so 16 metrow wysoki a 5,5 metrow šěroki běły hłowny wołtar a retabla z drjewa w barokowym stilu. Při wołtarje su swjećo swjateje Marije donjebjeswzaća, nad tym swjećo swjateho Měrćina a na bokomaj swjatej Katyrna a Marhata. Při drjewjanej běłej baroknej klětce předstaja so ewangelisća.
_3.jpg)
Drjewjany južny wołtar, swjećeny swjatemu Měrćinej, je 8,5 metrow wysoki a nimale štyri metry šěroki a bu wot fararja Kubaša z Hainsbergskeje cyrkwje pola Aachena kupjeny a 1892 w Njebjelčicach nastajeny. Wobraz swjateho Měrćina, prošerjej płašć dawaceho, bu w lěće 1899 wot sakskeje princesny Mathildy darjene. Sewjerny wołtar je runje tak drjewjany a swjatej Mariji swjećeny. Šěsć metrow wysoki a 270 cm šěroki běły, zdźěla pozłoćany wołtar pokaza na wołtarnym wobrazu Mariju, Jězusa Chrystusa z křižom a Boha Wótca kaž tež postawje swjateju Hańže a Marhaty na bokomaj.
Na wjacorych městnach namaka so wopon klóštra Marijineje hwězdy z pismikami C.S.A.M., poćahowacymi so na abatisu Cordulu Sommer (Cordula Sommer Abbatissa Mariastellensis).
Hač do lěta 1917 měješe Njebjelčanska cyrkej dwaj zwonaj a wot 1923 tři nowe (Marijiny, Měrćinowy a Józefowy), kiž buchu pak w Druhej swětowej wójnje zebrane. 1964 dósta cyrkej štyri nowe zwony z Apoldy.
Cyrkej so w lěće 1993 k poslednjemu razej wobšěrnje saněrowaše.
Bože słužby wobdźěłać
Kemše swjeća so njedźelu, wutoru (za seniorow), srjedu (za dźěći) a pjatk jenož serbsce, sobotu serbsce a němsce. Štwórtk su serbske kemše w Pěskečanskej kapałce.
Njebjelčanska kermuša swjeći so započatk nowembra.
Galerija wobdźěłać
-
Podrys -
Zarys -
Hłowny wołtar -
Cyrkwina łódź z emporu a pišćelemi -
Powětrowy wobraz cyrkwje
.jpeg)
.jpeg)
Fararjo wobdźěłać
| doba | mjeno | ródna wjes | žiwjenske daty |
|---|---|---|---|
| wok. 1485 | Maćij Lipič | Njebjelčicy | ? |
| wok. 1500 | Pawoł Borgmann | Wotrow | ? |
| 1570–1578 | Bosćij Zacharias | Njebjelčicy | 1544–1627 |
| 1579–1618 | Pětr Brusk | Chrósćicy | ? |
| 1618–1622 | Jan Wolenk | ? | 1590–???? |
| 1622–1648 | Bartrołm Fulk | Chrósćicy | ????–1648 |
| 1648–1657 | Jurij Grós | Kanecy | 1615–1671 |
| 1658–1675 | Bartrołm Miklica | Konjecy | 1675–???? |
| 1676–1679 | Donat Józef Ćěsla | Chrósćicy | 1644–1690 |
| 1679–1687 | Pětr Anton Čoch | Miłoćicy | 1649–1687 |
| 1687–1701 | Jan Józef Droža | Kulow | 1660–1715 |
| 1701–1703 | Franc Ignac Meškank | Kulow | 1656–1706 |
| 1703–1732 | Jakub Józef Młynk | Kulow | 1732–???? |
| 1732–1754 | Handrij Mróz | Nowa Wjes | 1695–1754 |
| 1754–1763 | Maćij Mróz | Nowa Wjes | 1722–1769 |
| 1763–1770 | Mikławš Brězan | Dubrjenk | 1732–1770 |
| 1770–1774 | Jurij Nuk (Mark) | Nowa Wjes | 1739–1783 |
| 1774–1796 | Anton Seifert | Kukow | 1734–1802 |
| 1796–1829 | Jakub Čunka | Chrósćicy | 1755–1829 |
| 1829–1848 | Jakub Šołta | Salow | 1793–1848 |
| 1848–1864 | Mikławš Kokla | Pozdecy | 1806–1864 |
| 1864–1890 | Mikławš Smoła | Wotrow | 1818–1890 |
| 1890 | Mikławš Bjedrich-Radlubin | Smjerdźaca | 1859–1930 |
| 1890–1918 | Jurij Gustav Kubaš | Šunow | 1845–1924 |
| 1918–1940 | Michał Mič | Dobrošicy | 1879–1946 |
| 1940–1945 | Romuald Wagner | ze Šleskeje | ? |
| 1945–1946 | Michał Mič | Dobrošicy | 1879–1946 |
| 1946–1963 | Jurij Handrik | Jaseńca | 1897–1963 |
| 1963–1975 | Pawoł Horjeń | Pančicy | 1905–1975 |
| 1975–1976 | Měrćin Salowski | 1932–2010 | |
| 1976–1985 | Jurij Herrmann | Nowa Wjeska | 1915–? |
| 1986–2006 | Michał Brězan | ||
| 2006–2015 | Beno Jakubaš | ||
| wot 2015 | Michał Nawka |
Žórła wobdźěłać
- Cornelius Gurlitt: Nebelschitz. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 35. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Kamenz (Land). C. C. Meinhold, Dresden 1912, str. 222.
- Michał Anders: Njebjelčanska wosada. W: Měrćin Salowski (wud.): Wosady našeje domizny. Krajan 3. Nakładnistwo swj. Bena, Lipsk 1984
- ↑ Statistika wosadow w atlasu Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa (němsce)
Wotkazaj wobdźěłać
Commons: Cyrkej swj. Měrćina – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Digitalizowane cyrkwinske knihi Njebjelčanskeje wosady na matricula-online.de