Bukowe rostliny

Bukowe rostliny (Fagaceae)

Lěsny buk (Fagus sylvatica)

systematika

Domena

Eukaryoty

Swět

Rostlinstwo

Eudikotyledony
Jadrowe eudikotyledony

Rosidy
Eurosidy I

rjad:

(Fagales)

swójba:

Bukowe rostliny

wědomostne mjeno

Fagaceae

Dum.

Wikipedija:Projekt za botaniku

p • d • w

Bukowe rostliny (Fagaceae) su swójba symjencowych rostlinow.

Wopis wobdźěłać

Wšě bukowe rostliny su přecozelene abo lisćo wotmjetowace štomy, rědko tež kerki z zelišćowym abo kožojtym lisćom. Stołpikate lisćowe łopjena su srěnjowulke, schódne a spiralisce zarjadowane.

Nimale wšě družiny su jednodomne rózno splažne (monözisch), tuž tworja na tej samsnej rostlinje žónske ale tež muske kćenja, zwjetša micka. Wopróšenje so zwjetša přez wětr (anemofilija) stanje, rědko tež přez insekty (entemofilija).

Płody wobdźěłać

Jako płody so worjechi tworja, kotrež po kóždym rodźe po jednym hač po třoch w płodowym hornčku (cupula) sedźa. Płody so wot zwěrjatow rozšěrjuja (coochorija).

Rozšěrjenje wobdźěłać

Rostu swětadaloko wot conow trajaceho mróza hač subtropow, ale nic w tropach a Južnej Africe.

Wužiwanje wobdźěłać

Płody někotrych družiny su jědźne kaž jědźna kastanija a bukwicy abo so jako skótnu picu hodźa, na př. předewšěm prjedy k swinjacemu kormjenju wužiwane žołdźe.

Płodowe debjenki a lisćo rozdźělnych družinow so předewšěm w nazymje čerstwje ale tež wusušene jako dekoraciske material wužiwaja, mjez tym tež we floristice.

Ze skory někotrych dubow so kork za zatyčki, sćěnowe a špundowanske wobkłady (korkowc) wottwarjuje. Druhe wobsahuja chemiske substancy, wosebje třěski, kotrež so su zdźěla hižo w prjedawšich časach medicinsce abo ludowohojersce ale tež ke kožerstwu koža wužiwali.

Wjele družinow poskićuje hódnotne drjewo za meblowe domowe abo łódźny twar abo dobre palne drjewo.

Drjewiny tuteje swójby so často jako parkowe štomy wusadźuja a hdys a hdys tež jako bonsaj wuplahuja.

Systematika wobdźěłać

Swójba wobsteji z dweju podswójbow ze sydom hač do dwanaće rodami a 670 hač do 900 družinami. Wobsahuje sćěhowace rody:

Podswójba Fagoideae wobsteji z jednoho rodu z něhdźe 10 družinami.
- buk^[1]^[2] (Fagus)
  - (Fagus asplenifolia)
  - (Fagus crenata) (syn. F. sieboldii)
  - (Fagus engleriana)
  - ameriski buk (Fagus grandifolia) (syn. F. americana, F. ferruginea)
  - (Fagus hayatae)
  - (Fagus japonica)
  - (Fagus longipetiolata)
  - (Fagus lucida)
  - (Fagus mexicana)
  - (Fagus orientalis)
  - lěsny buk^[3] (Fagus sylvatica)
Podswójba Quercoideae wobsteji z něhdźe sydom rodow z něhdźe 640 družinami.
- kastanija^[4]^[5] (Castanea) z něhdźe 10 družinami.
  - Castanea crenata
  - Castanea dentata
  - Castanea henryi
  - Castanea mollissima
  - Castanea ozarkensis
  - Castanea pumila
  - prawa kastanija (Castanea sativa)
  - Castanea seguinii
- Castanopsis z něhdźe 130 družinami
  - (Castanopsis cuspidata)
  - (Castanopsis hystrix)
  - (Castanopsis acuminatissima )
  - (Castanopsis argentea)
  - (Castanopsis carlesii)
  - (Castanopsis concinna )
  - (Castanopsis cuspidata)
  - (Castanopsis delavayi)
  - (Castanopsis diversifolia)
  - (Castanopsis eyrei )
  - (Castanopsis fabri)
  - (Castanopsis fargesii)
  - (Castanopsis indica)
  - (Castanopsis inermis)
  - (Castanopsis javanica)
  - (Castanopsis kawakamii)
  - (Castanopsis lanceifolia)
  - (Castanopsis philipensis )
  - (Castanopsis purpurella)
  - (Castanopsis sclerophylla)
  - (Castanopsis sieboldii)
  - (Castanopsis tessellata)
  - (Castanopsis tibetana)
  - (Castanopsis tribuloides )
  - (Castanopsis tungurrut)
- Chrysolepis z 2 družinami
  - (Chrysolepis chrysophylla )
  - (Chrysolepis sempervirens)
- Lithocarpus z něhdźe 120 družinami
  - (Lithocarpus bennettii)
  - (Lithocarpus blumeanus)
  - (Lithocarpus brevicaudatus)
  - (Lithocarpus cleistocarpus)
  - (Lithocarpus collettii)
  - (Lithocarpus corneus)
  - (Lithocarpus costatus)
  - (Lithocarpus densiflorus)
  - (Lithocarpus edulis)
  - (Lithocarpus fenestratus)
  - (Lithocarpus glaber)
  - (Lithocarpus hancei)
  - (Lithocarpus henryi)
  - (Lithocarpus indutus)
  - (Lithocarpus konishii)
  - (Lithocarpus korthalsii)
  - (Lithocarpus lepidocarpus)
  - (Lithocarpus lindleyanus)
  - (Lithocarpus polystachyus)
  - (Lithocarpus pseudomoluccus)
  - (Lithocarpus pseudoreinwardtii)
  - (Lithocarpus sootepensis)
  - (Lithocarpus sundaicus )
  - (Lithocarpus thomsonii)
  - (Lithocarpus truncatus )
- dub^[6]^[7] (Quercus) z něhdźe 530 družinami
  - (Quercus acrodonta)
  - (Quercus acuta)
  - (Quercus acutissima)
  - (Quercus agrifolia)
  - (Quercus alba)
  - (Quercus alnifolia)
  - (Quercus arizonica)
  - (Quercus baloot)
  - (Quercus bicolor)
  - (Quercus brantii)
  - (Quercus canariensis)
  - (Quercus castaneifolia)
  - (Quercus chenii)
  - (Quercus chrysolepis)
  - burgundski dub (Quercus cerris)
  - čórlatowc (Quercus coccifera)
  - (Quercus coccinea)
  - (Quercus corrugata)
  - (Quercus dentata)
  - (Quercus douglasii)
  - (Quercus dumosa)
  - (Quercus durandii)
  - (Quercus ellipsoidalis)
  - (Quercus emoryi)
  - (Quercus fabri)
  - (Quercus faginea)
  - (Quercus falcata)
  - (Quercus fangshanensis)
  - (Quercus floribunda)
  - (Quercus frainetto)
  - (Quercus fusiformis)
  - (Quercus gambelii)
  - (Quercus garryana)
  - (Quercus gilva)
  - (Quercus glauca)
  - (Quercus grisea)
  - (Quercus hartwissiana)
  - (Quercus havardii)
  - (Quercus hinckleyi)
  - (Quercus ilex)
  - (Quercus ilicifolia)
  - (Quercus imbricaria)
  - (Quercus infectoria)
  - (Quercus insignis)
  - (Quercus ithaburensis)
  - (Quercus kelloggii)
  - (Quercus kerrii)
  - (Quercus laevis)
  - (Quercus lamellosa)
  - (Quercus lanata)
  - (Quercus laurifolia)
  - (Quercus leucotrichophora)
  - (Quercus libani)
  - (Quercus lineata)
  - (Quercus lobata)
  - (Quercus longinux)
  - (Quercus lusitanica)
  - (Quercus lyrata)
  - (Quercus macranthera)
  - (Quercus macrocarpa)
  - (Quercus margarettae)
  - (Quercus marilandica)
  - (Quercus michauxii)
  - (Quercus minima)
  - (Quercus miyagii)
  - (Quercus mongolica)
  - (Quercus montana)
  - (Quercus muehlenbergii)
  - (Quercus myrtifolia)
  - (Quercus nigra)
  - (Quercus oxyodon)
  - (Quercus pachyloma)
  - (Quercus pagoda)
  - bahnowy dub (Quercus palustris)
  - čećikaty dub (Quercus petraea)
  - (Quercus phellos)
  - (Quercus phillyraeoides)
  - (Quercus pontica)
  - (Quercus prinoides)
  - mjechki dub (Quercus pubescens)
  - (Quercus pumila)
  - (Quercus pyrenaica)
  - (Quercus rex)
  - šiškaty dub (Quercus robur)
  - čerwjeny dub (Quercus rubra)
  - (Quercus salicina)
  - (Quercus semecarpifolia)
  - (Quercus sessilifolia)
  - (Quercus serrata)
  - (Quercus shumardii)
  - (Quercus skinneri)
  - (Quercus spinosa)
  - (Quercus stellata)
  - (Quercus strombocarpa)
  - korkowc^[8]^[9] (Quercus suber)
  - (Quercus texana)
  - (Quercus trojana)
  - (Quercus turbinella)
  - (Quercus ×turneri)
  - (Quercus undulata)
  - (Quercus vacciniifolia)
  - (Quercus variabilis)
  - (Quercus velutina)
  - (Quercus virginiana)
  - (Quercus wislizeni)
  - (Quercus wutaishanica)
- Trigonobalanus z jednej družinu
  - (Trigonobalanus verticillata)

Nóžki wobdźěłać

↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 57.
↑ W internetowym słowniku: Buche
↑ W internetowym słowniku: Rotbuche
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 188.
↑ W internetowym słowniku: Kastanie
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 104.
↑ W internetowym słowniku: Eiche
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1stronje 211, 460.
↑ W internetowym słowniku: Korkeiche

Žórła wobdźěłać

Erhardt, Götz, Bödeker, Seybold: Zander - Handwörterbuch der Pflanzennamen. 17. Auflage; Ulmer Verlag, Stuttgart (2002). ISBN 3-8001-3573-6 (němsce)
Haeupler, Muer: Bildatlas der Farn- und Blütenpflanzen Deutschlands. 2. Auflage; Ulmer Verlag, Stuttgart (2007). ISBN 978-3-8001-4990-2 (němsce)
Beschreibung der Familie (němsce)

Eksterne wotkazy wobdźěłać

Commons

Hlej wotpowědne dataje we Wikimedia Commons:
Bukowe rostliny

GRIN: Swójba bukowe rostliny (jendź.)
Wopis swójby při APWebsite (jendź.)
Swójba Fagaceae při DELTA wot L.Watson & M.J.Dallwitz. (jendź.)
Wopis swójby w Flora of China. (jendź.)
Wopis swójby w Flora of North America. (jendź.)

[1] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 57.

[2] W internetowym słowniku: Buche

[3] W internetowym słowniku: Rotbuche

[4] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 188.

[5] W internetowym słowniku: Kastanie

[prawopisny-6] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 104.

[boehmak-7] W internetowym słowniku: Eiche

[8] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1stronje 211, 460.

[9] W internetowym słowniku: Korkeiche

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]