Berylium
Berylium je chemiski element ze symbolom Be a rjadowej ličbu 4. Mjeno hodźi so wotwodźeć wot minerala beryl, beryliumojteho debjenkoweho kamjenja (grjek. βήρυλλος, łać. beryllus). Berylium je jako element druheje hłowneje skupiny kowy alkaliskich zemicow druheje periody periodoweho systema. Woclošěry lochkometal je jara twjerdy a krjechki a so zwjetša jako přidawk lećinow wužiwa. We wjazbje je dwuhódnotny.
| Kajkosće | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Powšitkowne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| mjeno, symbol, rjadowy ličbnik | Berylium, Be, 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| serija | kowy alkaliskich zemicow | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| skupina, perioda, blok | 2, 2, s | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| napohlad | běło-šěro metaliski | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS-čisło | 7440-41-7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| masowy podźěl na zemskej wobalce | 5 · 10−4 % | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomarne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomowa masa | 9,01218 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomowy radius (wuličeny) | 105 (112) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kowalentny radius | 90 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Van-der-Waals-Radius | - pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronowa konfiguracija | [He] 2s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektrony na energijowym niwowje | 2, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| wustupne dźěło | 5,0 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1. ionizowanska energija | 899,5 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2. ionizowanska energija | 1757,1 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fyzikaliske | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatny staw | kruty | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalowa struktura | heksagonalna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| hustosć | 1,848 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| twjerdosć po Mohs | 5,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| magnetizm | diamagnetiski | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| škrějny dypk | 1551,15 K (1278 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| warjenski dypk | 2750 K (2476,85 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| molarny wolumen | 4,85 · 10−6 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| wuparna ćopłota | 292,40 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| škrějna ćopłota | 12,20 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| parowy ćišć | 4180 Pa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| zwukowa spěšnosć | 13000 m/s | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifiska ćopłotna kapacita | 1825 J/(kg · K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektriska wodźiwosć | 31,3 · 106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ćopłotna wodźiwosć | 201 W/(m · K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Chemiske | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksydaciske stawy | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidy (baziskosć) | BeO (amphoter) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| normalny potencial | −1,85 V (Be2+ + 2e− → Be) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronowa negatiwnosć | 1,57 (Pauling-Skala) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| izotopy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Njestrašnostne pokazy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Markěrowanje jako strašna maćizna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| R- a S-sady | R: Předłoha:R-sady | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| S: Předłoha:S-sady | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Po móžnosći a jeli je zwučeny, so SI-jednoty wužiwaja. Jeli nic druhe zapisowany, płaća mjenowane daty při standardnych wuměnjenjach. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
