Cyrkej swjateju Symana a Judy Tadeja

romsko-katolska cyrkej w Chrósćicach
(ze strony „Cyrkej swjateju Symana a Judy” sposrědkowane)

Cyrkej swjateju Symana a Judy Tadeja je serbsko-katolska wosadna cyrkej w Chrósćicach. Wona steji na kopcu we wuchodnym dźělu wsy, wyše Satkule. K wosadźe słušatej nimo wosadneje cyrkwje tež klóšterska cyrkej w Pančicach-Kukowje a kapałce swj. Jana Křćenika w Dobrošicach kaž tež Marije Maćerje Božeje we Worklecach.

Cyrkej swj. Symana a Judy w Chrósćicach

Dźensniša cyrkej natwari so wot 1769 do 1772 w stilu rokoka a je třiłódźowa halowa cyrkej z 19 metrow wysokej hłownej łódźu.

Twarske stawizny wobdźěłać

 
Cyrkwinska łódź z hłownym wołtarjom

Prěnja cyrkej w Chrósćicach natwari so prawdźepodobnje hižo w 13. lětstotku na městnje stareho pohanskeho swjatnišća, bu pak hakle w lěće 1346 k prěnjemu razej pisomnje naspomnjena. Při wottorhanju stareje šule při sewjernej kěrchowskej muri namakachu pak w lěće 2004 stare narowne kamjenje z 11. abo 12. lětstotka, kiž słušeja tuž k najstaršim swědkam křesćanskeje wěry w tutej kónčinje. Do załoženja wosady běchu Chrósćicy a wokolne wsy hišće słušeli k Hodźijskej wosadźe. Spočatnje słušachu nimale wšitke dźensniše serbsko-katolske wjeski – hač na Njebjelčicy a Kulowsku wokolinu – ke Chróšćanskej wosadźe a hakle pozdźišo załožichu so dalše wosady w Ralbicach (1752), Wotrowje (1758) a Baćonju (1911). W lěće 1491 – za čas móroweje epidemije – załoži so we wosadźe Bratrowstwo swjateho Bosćana.

Najstarši dźěl dźensnišeho cyrkwinskeho twara je wěža z lěta 1508, kotraž wobsteji z łamaneho kamjenja a při kotrejž so hišće srjedźowěkowske elementy pokazaja. Wěžowa hawba pochadźa hakle z 18. lětstotka. Cyrkej sama bu wot 1769 do 1772 w barokowym stilu znowa natwarjena a w lětomaj 1898/99 přetwarjena. Srjedźowěkowska cyrkej bě gotiske twarjenje, nowa cyrkej bu w stilu rokoka pod nawodom klóšterskeho bohota Marijineje hwězdy Heinricha Loba natwarjena a dnja 27. oktobra 1771 wot z Chrósćic pochadźaceho biskopa Jakuba Jana Wóskeho poswjećena. Nowa cyrkej měješe nimo hłowneho wołtarja hišće štyri pódlanske wołtarje, kiž běchu swjatej Mariji, swjatemu Bosćanej, swjatej swójbje a swjatemu Pětrej poswjećene. 1773 zatwarichu nowe pišćele. 1865 bu dźensniše wołtarne swjećo – předstajenje Jězusoweho donjebjesspěća – wot profesora Ehrhardta z Drježdźan zhotowjene a poswjećene.

Při přetwarje lětow 1898/99 pod nawodom fararja Jakuba Wornarja a Sernjanskeho twarskeho mištra Rocha dósta Chróšćanska cyrkej nowy cyhelowy wjelb, wulke wołtarnišćo a dwě wěžičce ze schodami nad pobóčnymaj chóromaj kaž tež nowu klětku. 1910 instaluje so elektrika. W lěće 1921 wopyta nuncius Eugenio Pacelli, pozdźiši bamž Pius XII., w zwisku z nowozałoženjom Mišnjanskeho biskopstwa tež Chrósćicy.

W lěće 1952 buchu dwójne chóry zwottorhane, pobóčnej wołtarkaj (swjateje swójby a swjateho Pětra) wotstronjenej a klětka přestajena. 1970 buštej tež pobóčnej wołtarkaj swjateje Marije a swjateho Bosćana wotstronjenej. Dotal posledni raz bu cyrkej wot 1988 do 1990 přetwarjena, při čimž dósta tež nowe pišćele Budyskeje firmy Eule (tehdy VEB Orgelbau Bautzen) z 31 registrami. Tež předchadne pišćele z lěta 1914 běchu ze samsneho zawoda.[1]

Dnja 20. septembra 1975 wopyta kardinal Karol Wojtyła, pozdźiši bamž Jan Pawoł II., Chrósćicy. Při wonkownej muri cyrkwineje wěže nadeńdźe so wopomnjenska tafla.

Zwony z lěta 1955
es', 2050 kg – „Ave Maria! Škitaj, Božo, serbski lud a kraj!“ (swj. Marja)
ges', 1150 kg – „Swjataj Symanje a Juda, proštaj za nas!“ (swj. Syman a Juda)
as', 760 kg – „Swjaty Bosćano! Chorosćam wobaraj, njebjesa wotamkaj!“ (swj. Bosćan)

Zwony pochadźeja z firmy Schilling w Apoldźe a buchu dnja 11. septembra 1955 poswjećene.

Barokne drjewjane postawy
Swj. Syman a Juda Tadej
Ławrjenc z Pankrac
Jan Křćenik
Jan Nepomuk

Bože słužby wobdźěłać

Kemše swjeća so wot póndźele do soboty jenož serbsce a njedźelu dwójce serbsce a jónu němsce.

Galerija wobdźěłać

Wosada wobdźěłać

Ke Chróšćanskej wosadźe słušeja nimo Chrósćic samych tež katolscy wobydlerjo slědowacych wsow: Časecy, Bóšicy, Dobrošicy, Hora, Horni Hajnk, Hórki, Hrańca, Jaseńca, Jawora, Kanecy, Kopšin, Kozarcy, Łomsk, Łusč, Lejno, Liša Hora, Miłoćicy, Nowa Wjeska, Nuknica, Pančicy-Kukow, Prawoćicy, Smječkecy, Stara Cyhelnica, Swinjarnja, Wěteńca, Wětrow, Worklecy, Wučkecy, Wudwor a Zejicy.

Po přestrjeni a ličbje katolikow je Chróšćanska najwjetša serbsko-katolska wosada. Jej přisłušachu w lěće 2018 cyłkownje 3851 wěriwych (2007: 4082).[2]

Kermuša swjeći so w Chrósćicach kónc oktobra.

Fararjo wobdźěłać

doba mjeno ródna wjes žiwjenske daty
do 1248 Přibysław Zadil pola Mišna ?
1336–1355 Filip ? ?
1540–1559 Brictius Jenč Stróžišćo ?
1559–1573 Jan Jurij Temler ? 1500–1573
1573–1574 Handrij Pěčik ? † po 1587
1574–1590 Mikławš Glawš Róžant † 1595
1591–1600 Jurij Kowar ? † 1600
1600 Mikławš Brycka ? † po 1603
1600–1611 Jurij Kokla Chrósćicy 1562–1620
1611–1618 Hórban Krawc (Sartorius) Worklecy ~1560–1618
1618–1622 Jan Jurij Krječmar Kulow ~1580–1622
1622–1626 Jan Młynk (Molitor) Kulow ~1570–1635
1626–1645 Jakub Jan Lebza Worklecy ????–1645
1645–1657 Jan Jakub Čunka Chrósćicy 1607–1660
1657–1659 Jurij Grós (administrator) Chrósćicy ~1615–1671
1659–1680 Měrćin Šewc (Sutorinus) Kukow ~1629–1680
1680–1706 Jurij Franc Zynda Kulow 1652–1706
1706–1719 Jan Józef Nowotnik Kulow 1674–1719
1719–1742 Hrjehor Józef Just Kukow 1671–1742
1743–1763 Handrij Kocor (Cato) Kulow 1699–1763
1763–1769 Maćij Mróz (Wrobl) Nowa Wjes 1721–1769
1769–1791 Jurij Cyž Róžant 1739–1791
1791–1794 Matej Just Kukow 1745–1794
1794–1816 Michał Ryćer Nuknica 1752–1816
1816–1824 Jan Domaška Dubrjenk 1763–1824
1824–1834 Jan Michał Haška Kulow 1778–1854
1834–1881 Jakub Bart Chrósćicy 1796–1881
1881–1910 Jakub Wornar Dubrjenk 1828–1910
1910–1922 Bjarnat Hicka Ralbicy 1867–1923
1922–1933 Jakub Šewčik Baćoń 1867–1935
1933–1940 Jan Wjenka Róžant 1882–1971
1940–1945 Lucius Teichmann ze Šleskeje 1905–????
1945–1965 Jan Wjenka Róžant 1882–1971
1966–1978 Jurij Kral Radwor 1926–1994
1978–1997 Měrćin Salowski Worklecy 1932–2010
1997–2015 Clemens Hrjehor Worklecy * 1953
wot 2015 Měrćin Deleńk

Žórła wobdźěłać

  • Cornelius Gurlitt: Crostwitz. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 35. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Kamenz (Land). C. C. Meinhold, Dresden 1912, str. 12.
  • Měrćin Salowski: Chrósčanska wosada. W: Měrćin Salowski (wud.): Wosady našeje domizny. Krajan 3. Nakładnistwo swj. Bena, Lipsk 1984, str. 85–106

Nóžki wobdźěłać

  1. Orgeldatenbank Sachsen: Crostwitz (němsce)
  2. Statistika wosadow w atlasu Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa (němsce)

Wotkazy wobdźěłać

  Commons: Cyrkej swj. Symana a Judy Tadeja – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
51.237514.246666666667
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije