Čorny ćernjowc

Čorny ćernjowc (Rubus fruticosus)

systematika

Domena

Eukaryoty

Swět

Rostlinstwo

Rosidy
Eurosidy I

rjad:

(Rosales)

swójba:

Róžowe rostliny (Rosaceae)

podswójba:

(Rosoideae)

ród:

Ćernjowc^[1]^[2] (Rubus)

družina:

Čorny ćernjowc

wědomostne mjeno

Rubus fruticosus agg.

L.

Wikipedija:Projekt za botaniku

p • d • w

Čorny ćernjowc (Rubus fruticosus) je kerk ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae). Dalšej serbskej mjenje stej ćernjowka a ćernjowa jahoda.

Wopis

Płód

Čorny ćernjowc je kerk, kotryž docpěje wysokosć wot 1 hač 4 m (wot 50 hač 200 cm).

Stołpik je zwjetša wobłukojty a ćernjojty.

Łopjena

Łopjena su w zymje zelene, po třoch hač po sedmjoch (najčasćišo pjećoch) pjerite, na hornim boku zelene a na delnim boku často běłopjelsćojte. Łopješka su jejkojte, wótre, rězane, sedźace hač rozdźělnje stołpikate. Pódlanske łopješka su nitkojte.

Kćenja

Kćěje wot meje hač awgusta. Běłe abo čerwjenojte kćenja steja we wjelekćenjowych, často nimale pyramidojtych pakićach a docpěja wulkosć wot 1,5 hač 3 cm.

Płody

Čorny abo čornočerwjeny kompleksny kamjentny płód wobsteji z 20 hač 50 małkich płodźikow. Jeho brěčka je wioletna. Zrały płód so wot kćenjoweje wóski pušća.

Formy

Rostlina je na formach bohata družina z wjele małkimi družinami (100-200), kotrež so hodźi jenož ćežko rozeznawać.

Stejnišćo

Rosće w kerčinach, na lěsnych kromach, w skałach a na suchich trawnikach. Najčasćišo na wapno chudych pódach wustupuje.

Rozšěrjenje

Rostlina je w Europje z wuwzaćom sewjera rozšěrjena, při čimž w Alpach we wysokosćach wot hač do 1700 m wustupuje.

Wužiwanje

Kucharstwo

Płód je purpurowo-čorny a ma kisały a słódki słód. Čini so konfitira, wino, liker a zyrop z płodow.

Medicina

Z łopjenow da so zelo zhotowić. Wono ma krej čisćacy a krejny cokor znižacy wuskutk. Jahody su dobre žórło za witaminaj A a C, wobsahujo kalium, magnezij a kopor.

Jahody čornych ćernjowcow překrawjenje podpěruju a pomhaja za čas zymnicy. Tróšku woćoplowany brěčka čornych ćernjowcow je jara dobry lěk přećiwo škropawemu abo womučnjenemu hłosej.

Něhdy so korjeń jako lěk nałožowaše, ale to dźensa hižo z wašnjom njeje.

Nóžki

↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 74.
↑ W internetowym słowniku: Brombeerstrauch

Žórła

Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 833 (němsce)
Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 454 (němsce)
Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 410 (němsce)
Schütt, Schuck, Stimm: Lexikon der Baum- und Straucharten. ISBN 978-3-86820-123-9, strona 452 (němsce)
Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)

Wotkaz

Commons

Hlej wotpowědne dataje we Wikimedia Commons:
Čorny ćernjowc

[1] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 74.

[2] W internetowym słowniku: Brombeerstrauch

[1]

[2]